مساله معاد جسمانی از دیرباز مورد توجه متکلمان و فلاسفه مسلمان بوده است. متکلمان و اهل تفکیک با استناد به برخی از ظواهر آیات قرآن، و نیز برخی از روایات، معاد جسمانی عنصری را نتیجه گرفته‌اند، اما به عقیده ملاصدرا، اگرچه متکلمان و فلاسفه در تببین مسائل مربوط به مبدأ توفیقاتی داشته‌اند اما در تبیین آموزه‌های معاد به توقیفی دست نیافته‌اند. یک دسته از آیات مورد استناد متکلمان و اهل تفکیک برای اثبات این که جسم اخروی، عنصری و از جنس جسم دنیوی است، آیات خروج از قبر است. این آیات که با دید ابتدایی ظهور در بطلان معاد مثالی صدرایی دارد؛ حکایت می‌کند که انسان‌ها روزی از قبر خارج می‌شوند و وارد عالم آخرت می‌شوند. متکلمان و اهل تفکیک با استناد به همین آیات، مُخرج از قبور را «بدن عنصری» می‌دانند و آنچه را که وارد عالم آخرت می‌شود، انسانی می‌دانند که عود به بدن عنصری کرده و وارد عالم آخرت شده است. در این مقاله به روش توصیفی، تحلیلی و صرفا با استناد به ظواهر آیات قرآن کریم و به صورت تفسیر قرآن به قرآن؛ نظریه متکلمان و اهل تفکیک تحلیل و نقد شده است، و نظریه ملاصدرا نیز مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است. در نهایت نشان داده شده که نظریه ملاصدرا در معنای قبر و به طور کلی تفسیر آیات خروج از قبر، هماهنگی و مطابقت بیشتری با ظواهر قرآن کریم دارد و در مقابل نظریه متکلمان و اهل تفکیک نه تنها با ظواهر آیات هیچ گونه سازگاری ندارد، بلکه از ظاهر آیات نیز خارج شده و به تأویل بی‌ضابطه است.
خورسندی, ایوب و وکیلی, محمدحسن . (1403). تحلیل انتقادی نگره متکلمان و اهل تفکیک در استناد به آیات «خروج از قبر» بر بطلان معاد مثالی، با تأکید بر ظواهر قرآن کریم. فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز, (), -. doi: 10.22099/jrt.2025.52316.3189
MLA
خورسندی, ایوب , و وکیلی, محمدحسن . "تحلیل انتقادی نگره متکلمان و اهل تفکیک در استناد به آیات «خروج از قبر» بر بطلان معاد مثالی، با تأکید بر ظواهر قرآن کریم", فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز, , , 1403, -. doi: 10.22099/jrt.2025.52316.3189
HARVARD
خورسندی, ایوب, وکیلی, محمدحسن. (1403). 'تحلیل انتقادی نگره متکلمان و اهل تفکیک در استناد به آیات «خروج از قبر» بر بطلان معاد مثالی، با تأکید بر ظواهر قرآن کریم', فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز, (), pp. -. doi: 10.22099/jrt.2025.52316.3189
CHICAGO
ایوب خورسندی و محمدحسن وکیلی, "تحلیل انتقادی نگره متکلمان و اهل تفکیک در استناد به آیات «خروج از قبر» بر بطلان معاد مثالی، با تأکید بر ظواهر قرآن کریم," فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز, (1403): -, doi: 10.22099/jrt.2025.52316.3189
VANCOUVER
خورسندی, ایوب, وکیلی, محمدحسن. تحلیل انتقادی نگره متکلمان و اهل تفکیک در استناد به آیات «خروج از قبر» بر بطلان معاد مثالی، با تأکید بر ظواهر قرآن کریم. فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز, 1403; (): -. doi: 10.22099/jrt.2025.52316.3189
)