بررسی انتقادی تقریر فیاضی از نظریۀ وجود ذهنی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

چکیده

از میان تقریرهای وجود ذهنی، تنها اندکی از آنها به مغایرت وجودی علم حصولی و وجود ذهنی حکم کرده‌اند؛ تقریر غلامرضا فیاضی جدیدترین آنها است. او معتقد است نظریۀ اتحاد عاقل و معقول مقتضی تمایز هستی‌شناختی علم حصولی و وجود ذهنی است. از پیامدهای این تقریر، بازسازی نظریۀ شبح محاکی و جایگزین کردن مطابقت حکایی به جای مطابقت ماهوی در تقریر مشهور است. فیاضی از دو راه بر تمایز هستی‌شناختی علم حصولی و وجود ذهنی استدلال کرده است: مشاهدۀ حضوری و استدلال تضایف. این مقاله در هفت محور تقریر فیاضی از نظریۀ وجود ذهنی را تبیین کرده است. بررسی انتقادی این تقریر به این نتیجه انجامید که نه نظریۀ اتحاد عالم و معلوم اقتضا دارد تا علم حصولی از لحاظ هستی‌شناختی غیر از صورت ذهنی باشد و نه درون‌نگری حضوری و نیز دلیل تضایف این مغایر وجودی را اثبات می‌کنند؛ علاوه بر آن این نتیجه به‌دست آمد که جایگزین کردن مطابقت حکایی به جای مطابقت ماهوی صحیح نیست؛ زیرا فاقد ملاک لازم برای تبیین حکایت و مطابقت ذهن و عین است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات