بررسی دیدگاه تفسیری مصطفی حسینی طباطبائی در شرک انگاری استغاثه با تأکید بر انکار ولایت تکوینی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 استادیار گروه الهیات، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران .

3 استادیار گروه الهیات، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

جریانهای وهّابی و تکفیری با ردّ ولایت تکوینی برای اولیای الهی به شرک‌انگاری استغاثه به ایشان می‌پردازند. مصطفی حسینی طباطبائی از عناصر جریان سلفی‌گرای قرآنیان در تفسیر «بیان معانی در کلام ربانی» خود ، تصرف پیامبران و ائمه(ع) در طبیعت و خلقت را ردّ نموده و در توجیه معجزات و کرامات اولیای الهی که در قرآن ذکر شده، با تمسک به آیات جبرگونه، فاعل این امور را فقط خدا دانسته و هرگونه تصرّف در امور ماورای مادّی و ولایت در تکوین اولیای الهی را در طول اراده‌ی الهی منکر شده و با همسان‌سازی اعتقاد برخی به تصرف اولیای الهی در جهان با آیات مربوط به اعتقاد مشرکان نسبت به بت‌ها، ولایت تکوینی برای غیرخدا را ردّ نموده است. در این پژوهش به‌روش توصیفی ـ تحلیلی اثبات خواهد شد آیات و روایات متعددی بر تصرف اولیای الهی به اذن الهی تأکید نموده و فاعل بالتبع و غیر مستقل این افعال را به ایشان منتسب نموده و اولیای الهی درخواست و استعانت مردم در این زمینه را ردّ ننموده‌اند، لیکن اجابت این امور را به اذن الهی یادآوری نموده‌اند. همچنین تفاوت نگاه شیعیان به اولیای الهی با نگاه مشرکان به بت‌ها، توجه غیر استقلالی شیعیان به ایشان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. القرآن الکریم.
  2. ابن­تیمیه، احمدبن عبدالحلیم (1416ق). مجموع الفتاوی. مدینه: مجمع الملک فهد.
  3. ابن­حنبل، محمد (1421ق). مسند احمد. (تحقیق شعیب الارنووط و عادل مرشد، چاپ اول). بیروت: موسسه الرساله.
  4. ابن­خزیمه، محمد (1424ق). صحیح ابن خزیمه. (تحقیق محمد مصطفی الاعظمی، چاپ سوم). بیروت: المکتب الاسلامی.
  5. ابن­فارس، احمد (1399ق). معجم مقاییس اللغه. بیروت: دارالفکر.
  6. ابن­کثیر، اسماعیل­بن عمرو (1419ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیة بن­ماجه محمد ابوعبدالله.
  7. ابن­ماجه، محمد ابوعبدالله (1430ق). سنن ابن­ماجه. (محقق شعیب الأرنؤوط، چاپ اول). بیروت: دار الرسالة العالمیة.
  8. بحرانی، سید هاشم (1374). تفسیر البرهان . بی­جا: موسسه البعثه.
  9. برقعی. ابوالفضل (بی­تا). درسی از ولایت. بی­جا.
  10. ثعلبی، احمدبن ابراهیم (1422ق). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن (چاپ اول). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  11. جعفریان، رسول (1383). جریان ها و سازمان های مذهبی سیاسی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  12. جوادى­آملى، عبداللّه (1369). ولایت در قرآن (چاپ سوم). قم: اسراء.
  13. جوادى­آملى، عبداللّه (1388). ادب فناى مقربان [شرح زیارت جامعه کبیره]. (تحقیق محمد صفایى). قم. اسراء.
  14. جوادى­آملى، عبداللّه (1389). سیره پیامبران در قرآن. قم: اسراء.
  15. حاکم­نیشابوری، ابوعبدالله (1411ق). المستدرک علی الصحیحین (چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیه.
  16. حسینی­طباطبائی، مصطفی (1390). بازنگری در معانی قرآن. بی­جا.
  17. حسینی­طباطبائی، مصطفی (بی­تا). بیان معانی در کلام ربّانی. https://archive.org/details.
  18. حسینی طهرانی، محمد حسین (1426ق). امام شناسی. مشهد: علامه طباطبایی.
  19. خمینی، روح الله (1380). شرح چهل حدیث [اربعین حدیث]. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  20. خویی، سید ابوالقاسم (1418ق). التنقیح فی شرح العروة الوثقی. (تحت اشراف آقای لطفی، چاپ اول). قم: بی‌نا.
  21. ذهبی، محمدبن احمد (1405ق). سیر اعلام النبلاء. بیروت: مؤسسة الرساله.
  22. راغب اصفهانی، حسین­بن محمد (1428ق). المفردات. بیروت: دارالمعرفه.
  23. الرفاعی، محمد نسیب (1399ق). التوصل إلى حقیقة التوسل. بیروت: دار لبنان للطباعة والنشر.
  24. زمخشری، محمودبن ­عمر (1407ق). الکشاف عن حقائق التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
  25. سبحانی، جعفر (1377). کلیات فی علم الرجال. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  26. سبحانی، جعفر (1385). ولایت تکوینی و تشریعی، از دیدگاه علم و فلسفه. قم: موسسه امام صادق(ع).
  27. سبحانی، جعفر (1396). درسنامه نقد وهابیت. قم : موسسه دارالاعلام.
  28. سبحانی، جعفر (1413ق). الالهیات. قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
  29. سبحانی، جعفر (بی­تا). الفکر الخالد فی بیان العقائد. قم: موسسه الامام الصادق(ع).
  30. سبکی، تاج الدین (1413ق). طبقات الشافعیه الکبری (چاپ دوم). قاهره: هجر للطباعة والنشر والتوزیع.
  31. شیخ صدوق، محمدبن­علی(1378ق). عیون اخبار الرضا (چاپ اول). تهران: نشر جهان.
  32. صافی گلپایگانی، لطف الله (1375). ولایت تکوینی و ولایت تشریعی. قم: حضرت معصومه.
  33. صدوق، محمد­بن ­علی (1413ق). من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  34. الصفارالقمی، محمدبن ­الحسن (بی­تا). بصائر الدرجات: مؤسسة الاعلمی.
  35. طباطبائی، محمدحسین(1378). ترجمه تفسیر المیزان. (مترجم محمدباقر موسوی). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  36. طباطبائی، محمدحسین (1387). مجموعه رسائل. قم: موسسه بوستان کتاب.
  37. طبرانی، سلیمان­بن ­أحمد (بی­تا). المعجم الکبیر . (محقق حمدی­بن عبدالمجید). القاهرة: مکتبة ابن­تیمیة .
  38. طبرسی، فضل­بن حسن (بی­تا). مجمع البیان. مشهد: انتشارات آستان قدس.
  39. عیاشی. محمد­بن­ مسعود (1380ق). تفسیرالعیاشی. تهران: مکتبه العلمیه.
  40. فخررازی، محمد­بن عمر(1420ق). التفسیر الکبیر[مفاتیح الغیب]. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  41. فراهیدی، خلیل­بن احمد (1409ق ). کتاب العین (چاپ دوم). قم.
  42. عبدالملکی، محسن، فرمانیان، مهدی و دیگران (1397). تاریخ و عقائد وهابیت. قم: ذکری، معاونت تبلیغ حوزه های علمیه.
  43. فیض کاشانی، محمد محسن (بی­تا). تفسیر الصافی. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
  44. القاضی عیاض، ابوالفضل (1409ق). الشفا بتعریف حقوق المصطفى . دارالفکر الطباعة والنشر و التوزیع.
  45. قائمی، آفرین (1395). ولایت تکوینی ائمه معصومین (ع). (پژوهشکده حج و زیارت). تهران: مشعر.
  46. القفاری، ناصربن عبداللَّه (1414ق). اصول مذهب الشیعه الامامیه الاثنی عشریه. عربستان: بی­نا.
  47. قمّی، علی­بن ابراهیم (1404ق). تفسیر القمی. قم: دارالکتاب.
  48. کربلایی، جواد (بی­تا). انوارالساطعه فی شرح زیاره الجامعه. قم: موسسه علمی و فرهنگی دارالحدیث.
  49. کشی، محمدبن عمر (1347). رجال. مشهد: دانشگاه مشهد.
  50. کشى، محمدبن عمر (1382). اختیار معرفه الرجال. (تحقیق و تصحیح محمدتقى فاضل میبدى و ابوالفضل موسویان). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى
  51. کلینی، محمدبن یعقوب (1407ق). الکافی. (مصحح علی­اکبر غفاری و محمد آخوندی). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  52. مجلسی، محمدباقر (1404ق). بحارالانوار الجامعه الدرر اخبار الائمه الأطهار. (تحقیق گروهی از محققین، چاپ دوم). تهران: دارالکتب الاسلامیه .
  53. مجلسی، محمدباقر (1404ق). مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول. (تصحیح سیدهاشم رسولی). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  54. مطهری، مرتضی (1390). مجموعه آثار. قم: صدرا.
  55. مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه (چاپ سی و دوم). تهران: دار الکتب الاسلامیه‌.
  56. مکارم شیرازی، ناصر (1425ق). انوار الفقاهه، کتاب البیع. قم: منشورات مدرسه الامام امیرالمؤمنین.
  57. ملک­زاده، محمد (1397). بررسی مبانی فکری و اعتقادی جریان شبه­سلفی در ایران. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  58. نجاشی، احمدبن علی (1407ق). رجال. قم: جامعه مدرسین.
  59. نمازی شاهرودی، علی (1351). اثبات ولایت ( چاپ دوم). اصفهان: حسینیه عمادزاده.
  60. هیثمی، احمدبن محمد (بی­تا). الفتاوی الحدیثیه. بیروت: دارالفکر.
  61. الهیثمی، علی­ابن ابی­بکر (1414ق). مجمع الزوائد و منبع الفوائد. قاهره: مکتبة القدسی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار