مولفه های حکمت مشرقی ابن سینا به روایت ابن طفیل

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران .

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

در طول تاریخ فلسفه اسلامی عبارت حکمت مشرقی، نخستین بار توسط ابن سینا مطرح گردید که می‌توان آن را نوعی جهش در فلسفه‌ی او دانست که در پی آن حکمت بحثی به سمت حکمت ذوقی ترقی یافت اما مفهوم حکمت مشرقی بوعلی سینا مفهومی مبهم و مورد اختلاف است. ابن طفیل تصریح کرده است که در رساله حی بن یقظان خویش در صدد بیان حکمت مشرقی ابن سینا است. بنابراین روایت ابن طفیل از فلسفه و حکمت پورسینا را می توان به مثابه یکی از قرائت های حکمت مشرقی شیخ الرییس انگاشت. خصوصیات این مفهوم حکمت مشرقی سینوی، به طور کلی در دو بخش مولفه های شکلی و محتوایی جای دارد. مقصود از مولفه شکلی، شیوه داستان پردازی و محاکات معقولات در قالب رمان و قصه به پیروی شیوه بوعلی سینا در رساله حی بن یقظان است. مولفه محتوایی شاخص حکمت مشرقی که در اینجا تحلیل شده، اسفار اربعه یا رشد چهار مرحله ای فلسفی-عرفانی حی بن یقظان است. در این مقاله که به روش توصیفی_تحلیلی به نگارش درآمده است نشان خواهیم داد که حی بن یقظان ابن طفیل در مولفه‌های شکلی از ابن سینا پیروی نموده و در عین حال در بخش مولفه‌های محتوایی، پایه گذار اسفار اربعه بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. 1. ابن‌رشد، ابوالولید (۱۹۸۶م). تهافت التهافت. (تصحیح بوییژ). بیروت: دارالمشرق.
  2. ابن‌سینا، حسین­بن­عبدالله (۱۳۷۵). الاشارات و التنبیهات. (شرح خواجه نصیرالدین طوسی، جلد ۳). قم: نشرالبلاغه.
  3. ابن‌سینا، حسین­بن­عبدالله (1400ق). رسائل. قم: بیدار.
  4. ابن‌سینا، حسین­بن­عبدالله ( ۱۴۲۸ق). الشفاء المنطق [المدخل]. (مقدمه‌ی طه حسین پاشا). قم: ذوی القربی.
  5. ابن‌طفیل، ابوبکرمحمدبن­عبدالملک (1993)‌. حی‌بن یقظان (مقدمه و تعلیق البیر نصری نادر، چاپ چهارم). بیروت: دارالمشرق.
  6. ابن‌طفیل (1360). زنده بیدار. (ترجمه‌ی بدیع الزمان فروزانفر). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  7. ابن‌عربی، محی­الدین (بی تا). الفتوحات المکیة (اربع مجلدات). بیروت: دار الصادر.
  8. بدوی، عبدالرحمن (۱۹۷۸). ارسطو عندالعرب. کویت: وکالة المطبوعات.
  9. پورجوادی، نصرالله (۱۳۸۰). اشراق و عرفان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

10.ترمذی، محمدبن­علی­الحکیم (بی تا). ختم الاولیاء (تحقیق عثمان اسماعیل یحیی، المطبعه الکاثولیکیه). بیروت.

  1. تلمسانى، عفیف­الدین­سلیمان­بن­على (1371). شرح منازل السائرین (جلد1، چاپ 1). قم : بیدار.
  2. سهروردی، شیخ­شهاب­الدین (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق (جلد ۲ و ۳). (تصحیح و مقدمه‌ی هانری کربن، چاپ سوم). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  3. شهرزوری، شمس­الدین (۱۳۷۲). شرح حکمة الاشراق. (تصحیح حسین ضیایی­تربتی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
  4. صدرالدین­شیرازی، محمد بن ابراهیم [ملاصدرا ] (1368). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة: مکتبة المصطفوی. قم: ایران.
  5. طوسی، نصیرالدین (۱۳۸۶). شرح الاشارات و التنبیهات. قم: بوستان کتاب.
  6. غالب، مصطفی (۱۹۹۱). ابن‌طفیل. بیروت: دار و مکتبه الهلال.

17.غزالی، احمد (1397ق). بحر الحقیقه. (به اهتمام نصرالله پورجوادی). تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.

  1. فاخوری‌، حنا، و جر، خلیل‌ (۱۳۵۸). تاریخفلسفهدر جهاناسلامی (جلد۲). (ترجمه­ی عبدالمحمد آیتی‌). تهران.
  2. کربن، هانری (1387). ابن‌سینا و تمثیل عرفانی (ترجمه‌ی ان­شاءالله رحمتی). تهران: جامی.
  3. محمود، عبدالحلیم (1999). فلسفه‌ی ابن‌طفیل و رسالته (حی بن یقظان) (چاپ دوم). قاهره: مکتبه الانجلو المصریه.
  4. مفتونی، نادیا (۱۳۹۳). فارابی و فلسفه‌ی هنر دینی. تهران: سروش.
  5. نصر، سیدحسین (۱۳۸۸). سه حکیم مسلمان. (ترجمه‌ی احمد آرام). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.