تبیین کل ‌الکمال بودن حقیقت وجود و مظاهر آن با نگاهی به چالش‌ها و رهیافت‌ها

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

نوشتار کنونی بر آن ‌است که با استفاده از اصولی نظیر استقلال و بساطت محض حقیقت وجود، «کل‌ الکمال بودن حقیقت وجود» را اثبات کند. با اثبات کل‌ الکمال بودن حقیقت وجود، می‌توان به حکم عدم تناهی این حقیقت، «معیت قیومیۀ» حقیقت وجود را با مظاهرش نتیجه گرفت و به حکم این معیت، مظاهر حقیقت وجود را نیز به نحو رقیقت کل ‌الکمال دانست. لکن اثبات کل ‌الکمال بودن مظاهر حقیقت وجود تنها به واسطۀ عدم تناهی حقیقت وجود و معیت قیومیه آن با مظاهر نمی‌باشد؛ بلکه با استفاده از اصولی نظیر عدم تناهی صفات واجب‌تعالی، صرافت وجود، عدم تخلل عدم در هستی، سنخیت ظاهر با مظهر، تطابق عوالم، قاعدۀ اعطاء و احسن بودن نظام هستی نیز می‌توان «کل ‌الکمال بودن مظاهر حقیقت وجود» را به نحو رقیقت به اثبات رسانید. البته «کل الکمال بودن مظاهر حقیقت وجود» با چالش‌هایی نظیر «لزوم وجوب وجود در مظاهر حقیقت وجود»، «عدم ادراک کمالات مظاهر وجود» و «محدودیت قدرت واجب‌تعالی» مواجه است که به نظر نگارنده می‌توان با توجه به مبانی و اصولی نظیر «حمل حقیقت و رقیقت»، «محدودیت قوای ادراکی انسان»، «اشتداد پذیری ادراک» و «عدم تعلق قدرت واجب‌تعالی به امور محال» رهیافت‌های مناسبی برای این چالش‌ها یافت.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آشتیانی، سیدجلال‌الدین، (1370)، شرح مقدمه‌ی قیصری، چاپ سوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  2. ابن‌ترکه، صائن‌الدین‌علی، (1360)، تمهید القواعد، مصحح و محقق سیدجلال‌الدین‌آشتیانی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
  3. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1379)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، مقدمه و تصحیح از محمدتقی دانش‌پژوه، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  4. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1404ق)، التعلیقات، بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامی.
  5. ابن‌عربی، محیی‌الدین، (بی‌تا)، الفتوحات المکیة، بیروت: دار الصادر.
  6. ابن‌عربی، محیی‌الدین، (2003)، کتاب المعرفة، محقق و مصحح محمدامین ابوجوهر، دمشق: دار التکوین للطباعة و النشر.
  7. جمشیدی‌مهر، فردین؛ حسینی‌شاهرودی، سیدمرتضی، (1399)، «بازخوانی عرفانی نسبت میان وجود و کمالات در مشرب فلسفی صدرایی»، پژوهش‌های هستی‌شناختی، شماره18، صص 321 – 345.
  8. جامی، عبدالرحمان، (1383)، اشعة اللمعات، تصحیح هادی رستگارمقدم‌گوهری، قم: بوستان کتاب.
  9. جمیل، صلیبا، (1414ق)، المعجم الفلسفی، بیروت: الشرکة العالمیة للکتاب.
  10. حلی، حسن‌بن‌یوسف، (1413ق)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح آیت‌الله حسن‌زاده‌آملی، چاپ چهارم، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
  11. دوانی، جلال‌الدین، (1411ق)، ثلاث رسائل، تحقیق سیداحمد تویسرکانی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
  12. زنوزی، علی‌بن‌عبدالله، (1380)، بدایع الحکم، تصحیح و تحقیق محمدجواد ساروی و رسول فتحی‌مجد، تبریز: دانشگاه تبریز.
  13. سبزواری، هادی، (1369)، شرح المنظومة، تصحیح آیت‌الله حسن‌زاده‌‌آملی، تهران: نشر ناب.
  14. سهروردی، شهاب‌الدین، (1375)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، به تصحیح و مقدمه‌ی هانری کربن و سیدحسین نصر و نجفقلی حبیبی، چاپ دوم، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  15. صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، (1302)، مجموعه الرسائل التسعة، قم: مکتبة المصطفوی.
  16. صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، (1354)، المبداء و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه‌ی ایران.
  17. صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، (1417ق)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
  18. صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، (1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  19. صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، (1363)، مفاتیح الغیب، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
  20. صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، (1371)، الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید، چاپ پنجم، قم: بیدار.
  21. صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، (1378)، المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیة، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  22. صدرالدین‌شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، (1381)، کسر اصنام الجاهلیة، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
  23. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1387)، مجموعه رسائل، قم: بوستان کتاب.
  24. طباطبایی، سیدمحمد‌حسین، (1416ق)، نهایة الحکمة، چاپ دوازدهم، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم – مؤسسة النشر الاسلامی.
  25. فاضلی، علیرضا، (1386)، «علم موجودات مادی و علم به موجودات مادی ازنظر ملاصدرا»، اندیشه‌ی دینی، شماره‌ی 23، صص 65 – 82.
  26. قیصری، داوود، (1375)، شرح فصوص الحکم، محقق و مصحح سیدجلال‌الدین‌آشتیانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  27. موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله، (1416ق)، شرح دعاء سحر، قم: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار