مسأله الهی یا طبیعیانگاری نبوت از گذشته مورد توجه الهیدانان بوده، با عناوین مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. اما بهنظر میرسد همچنان ابهاماتی در تحریر مسأله مشهود است و این نظریه تاب تقریرهای مختلفی را دارد. از رهگذر جستار حاضر که با روش توصیفی تحلیلی و با هدف تحریر و ارزیابی این مسأله ارائه شده، آشکار میشود که نظریه «الهیانگاری نبوت» دو تقریر متفاوت دارد که تقریر اول در مقابل «مشروطانگاری» و تقریر دوم در مقابل «طبیعیانگاری» قرار دارد. تقریر اول میان اهل حدیث و عدلیه، تقریر دوم میان عدلیه و فلاسفه مورد گفتگوست. به باور اهل حدیث و برخی اشاعره، دریافت مقام نبوت وابسته به هیچ شرطی نیست و تنها تابع مشیت خداست. در مقابل، عدلیه دریافت نبوت را مشروط به یک سلسله شروط میدانند که شخص را شایسته دریافت این مقام مینماید برخی فیلسوفان با پذیرش «طبیعیانگاری نبوت»، رسیدن به مقام نبوت را بر پایه یک سلسله قوانین طبیعی جهان و ناظر به استعدادهای ویژه انسانی تصویر میکنند بدون اینکه نیازمند مؤلفهای بنام «اصطفاء الهی» باشد.درمقاله حاضر همه این مواردمورد بحث وبررسی قرار می گیرد.
حنفى، حسن، (بیتا)، من العقیدة إلى الثورة، قاهره: مکتبة مدبولی.
ربانیگلپایگانی، علی، (1400)، الکلام المقارن (بحوث مقارنة فی العقائد الاسلامیة)، چاپ دوم، قم: رائد.
زمخشرى، محمود، (1407 ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت: دارالکتاب العربی.
سهروردی، شهابالدین، (1375)، مجموعهی مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمهی هانرى کربن، سیدحسین نصر و نجفقلى حبیبى، چاپ دوم، تهران: مؤسسهی مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
شرباک، دن کوهن، (2004)، فلسفهی یهودی در قرون وسطی، ترجمهی علیرضا نقدعلی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
شریف مرتضى، (1250 ق)، تنزیه الأنبیاء، قم: نشر الشریف الرضی.
شهرزورى، شمسالدین، (1383)، رسائل الشجرة الالهیة فى علوم الحقایق الربانیة، تهران: مؤسسهی حکمت و فلسفهی ایران.
شهرستانى، محمدبنعبدالکریم، (1364)، الملل و النحل، چاپ سوم، قم: نشر الشریف الرضی.
صدرالمتألهین، محمدبنابراهیم، (1360)، اسرار الآیات، تحقیق محمد خواجوى، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفهی اسلامی.
طبرسى، احمدبنعلى، (1403 ق)، الاحتجاج على أهل اللجاج، مشهد: نشر مرتضى.
طبرسى، فضلبنحسن، (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران: ناصرخسرو.
طوسی، نصیرالدین، (1375)، شرح الاشارات والتنبیهات مع المحاکمات، قم: نشر البلاغة.
طوسی، نصیرالدین، (1405 ق)، تلخیص المحصل، چاپ دوم، بیروت: دارالأضواء.
علامه حلى، حسنبنیوسف، (1413 ق)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح و تعلیقهی حسن حسنزادهآملی، چاپ چهارم، قم: جامعهی مدرسین حوزهی علمیهی قم.
فارابى، ابونصر، (1995)، آراء اهل المدینة الفاضلة و مضاداتها، بیروت: مکتبة الهلال.
فارابى، ابونصر ، (1996)، کتاب السیاسة المدنیة، بیروت: مکتبة الهلال.