بررسی تطبیقی صفات الهی از منظر توماس آکویناس و خواجه نصیر الدین طوسی (مقایسه نظریه انالوژی و اشتراک معنوی تشکیکی)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز

چکیده

هم متکلمان مسلمان و هم متکلمان مسیحی و فلاسفۀ منسوب به هر دو دین برای حل مشکله ی سخن گفتن در باره ی خدا نظریاتی را مطرح کرده اند؛ از قول به لزوم سکوت در مورد معانی صفات الهی تا راه سلبی و از قول به اشتراک لفظی تا اشتراک معنوی و نیز راه صفات علی اقسام آن در این زمینه مطرح شده است.در این مقال ، نظریه ی دو فیلسوف و متکلم هم زمان یعنی خواجه نصیر الدین طوسی فیلسوف و متکلم مسلمان و توماس آکویناس فیلسوف و متکلم مسیحی بررسی و مقایسه می شود. ابتدا سخن از توماس آکویناس و قول خاص و ابداعی او در این زمینه یعنی انالوژی و مبانی کلامی آن خواهیم گفت آنگاه مرام خواجۀ طوسی در قول به اشتراک معنوی تشکیکی و مبانی و مدلولات آن تشریح خواهد شد و در انتها به مقایسه و بررسی تطبیقی آن دو نظریه پرداخته خواهد شد که همین مقایسه و داوری نهایی بین دو فیلسوف جنبه نوآورانه این مقال را تشکیل می دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


۱. ابن‌میمون، عبدالله، (بی‌تا)، دلاله الحائرین، تصحیح حسین آتای، مصر: مکتبه الثقافه الدینیه.
 
۲. ژیلسون، اتین، (1375)، مبانی فلسفه‌ی مسیحی، ترجمه‌ی محمد محمدرضایی و سید محمود موسوی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
 
۳. طوسی، خواجه نصیرالدین طوسی، (1383)، اجوبه المسائل النصیریه، تصحیح عبدالله نورانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
 
۴. ____________‌، (1375)، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: انتشارات خوارزمی.
 
۵. ____________، (1377)، اخلاق محتشمی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 
۶. ____________، (1367، اساس الاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 
۷. ____________، ( 1361)، اوصاف الاشراف، تهران: انتشارات هدی.
 
۸. ____________، ( 1407)، تجرید الاعتقاد، تصحیح حسن‌زاده آملی، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
 
۹. ____________، ( 1985)، تلخیص المحصل، تصحیح عبدالله نورانی، بیروت: دارالاضوا.
 
۱۰. ___________، (بی تا)،  الفصول النصیریه (ضمن انوار جلالیه).
 
۱۱. ____________، (بی‌تا)، قواعد العقائد، قم: مؤسسه‌ی امام صادق (ع).
 
۱۲. ____________، (1405)، مصارع المصارع، قم: مکتبة آیة‌الله مرعشی.
 
۱۳. فاضل مقداد، محمد، (1420)، انوار جلالیه فی شرح الفصول النصیریه، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
 
14. Aquinas, Thomas, (1994), Book of Truth, trans. by Mulliga, USA, Indiana police: Hackett publishing.
 
15. __________, (1952), Summa Theological, Edited by D.J.Sullivan, UK, London:William Benton Publisher.
 
16. __________, (1964), Summa Theological, Translated by McCabe, UK, Oxford: Black friars.
 
17. __________ , (1955-57), SummaContra Gentiles, Edited, with English, especially Scriptural references, updated by Joseph Kenny, O.P, New York: Hanover House.
 
18. Davis, Brian, (1993), The Thought of Thomas Aquinas, London: Oxford University Press.
 
19. __________ , (1985), Thinking about God, UK, London: Chapman.
 
20. __________ And Stamp, Eleanor (2012), Oxford handbook of Aquinas, London: Oxford University Press.
 
21. Cross, Richard, (2014), The Medieval Christian philosophers, London: I.B. Tauris.
 
22. Kenny, Anthony, (1969), Aquinas: A Collection of Critical Essays, USA, New York: Anchor Books.
23. Marenbon, John, (1998), Medieval Philosophy, London: Rutledge
24. Mc Inerny, Ralph, (1961), The Logic of Analogy, the Hague: Mortinus Ninjhoff.
 
25. Middelton, Richard, (2005), The Liberating Image in Genesis 1, New York: Brazos Press.
 
26. Mowry, Catherine, (1991), God for Us, USA, New York: Harper.
 
27. Ross, James, (1969), Analogy as a Rule of Meaning in for Religious Language, USA, New York: Anchor Books.
 
28. Shields, Christopher, (2016), The Philosophy of Aquinas, London: Oxford University Press.
 
29. Smith, Timothy, (2003), Thomas Aquinas: Training Theology, USA, New York: The Catholic University of America Press.