بررسی جایگاه مسأله‌ی شر در آثار داستایفسکی و تحلیل پاسخ‌های او به این مسأله

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگاه علوم انسانی

2 موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

چکیده

تلاش برای پاسخ‌گویی به مسأله‌ی شر که یکی از مهم‌ترین برهان‌‌های قابل‌اعتنا برای انکار وجود خداوند است، همواره برای متفکران و اندیشمندان خداباور چالشی مهم و بحث‌برانگیز بوده است. فیودور داستایفسکی نویسنده و اندیشمند بزرگ قرن نوزدهمی روسیه، ازجمله متفکرانی است که به‌منظور دفاع از نظام فکری خداباورانه‌ی خود، تلاش‌های دامنه‌داری را در راستای پاسخ‌گویی به این مسأله‌ی بنیادین صورت داده است. داستایفسکی درحقیقت کوشیده تا با بهره‌گیری از آزادی و اختیار انسان‌ها و همچنین ارائه‌ی تفسیری کارکردگرایانه از شرور موجود در عالم، پاسخ خود به این مسأله را صورت‌بندی کند. در این پژوهش تلاش کردیمدر کنار بررسی جوانب مختلف و بسترهای تأثیرگذار بر شکل‌گیری این پاسخ، با نگاهی حتی‌الامکان اصلاح‌گرایانه، به کنکاش درخصوص بخشی از انتقادات مهمی بپردازیم که بر آن وارد شده است. درنهایت نشان داده‌ایم که با توسعه‌ی برخی عناصر تشکیل‌دهنده‌ی این پاسخ و به‌روزآمدسازی و مدافعه‌ی از آن، که یکی از منسجم‌ترین و قابل‌اعتناترین راهکارهای ارائه شده برای حل مشکلات ناشی از وجود شرور در عالم را ارائه کرده است، می‌توان به آن پرداخت.

کلیدواژه‌ها


 
1. اندرسون، سوزان لی، (1393)، فلسفه‌ی داستایفسکی، ترجمه‌ی خشایار دیهیمی، تهران: انتشارات طرح‌نو.
2. پلنتینگا، آلوین، (1374)، خدا، جهان‌های ممکن و مسأله‌ی شر (مجموعه‌ی کلام فلسفی)، ترجمه‌ی ابراهیم سلطانی و احمد نراقی، تهران: انتشارات صراط.
3. پورحسن، قاسم، (1393)، الهیات و مسأله‌ی شر، تهران‌: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
4. تراویا، هانری، (1388)، داستایفسکی (زندگی و نقد آثار)، ترجمه‌ی حسین‌علی هروی، تهران: انتشارات نیلوفر.
5. داستایفسکی، فیودور، (1393)، برادران کارامازوف، ج:1، ترجمه‌ی صالح حسینی، تهران: انتشارات ناهید.
6. ___________، (1393)، دفتر یادداشت روزانه‌ی یک نویسنده، ج:1، ترجمه‌ی ابراهیم یونسی، تهران: انتشارات معین.
7. ___________، (1391)، شیاطین، ترجمه‌ی سروش حبیبی، تهران: انتشارات نیلوفر.
8. ___________، (1393)، یادداشت‌های زیرزمینی، ترجمه‌ی شهروز رشید، تهران: انتشارات آرش.
9. کار، ادوارد هَلِت، (1392)، داستایفسکی؛ جدال شک و ایمان، ترجمه‌ی خشایار دیهیمی، تهران: انتشارات طرح‌نو.
10. لاورین، یانکو، (1392)، فیودور داستایفسکی، ترجمه‌ی سهراب برازش، تهران: انتشارات کتاب پارسه.
11. ماتسکه‌ویچ، استانیسلاو، (1389)، زندگی و آثار داستایفسکی از نگاهی دیگر، ترجمه‌ی دکتر روشن وزیری، تهران: نشر نی.
12. مجتهدی، کریم، (1389)، داستایفسکی، تهران: نشر هرمس.
13. مکی، جی ال، (1374)، شر و قدرت مطلق الهی (مجموعه‌ی کلام فلسفی)، ترجمه‌ی ابراهیم سلطانی و احمد نراقی، تهران: انتشارات صراط.
14. ملکیان، مصطفی، (1372)، مسأله‌ی شر (مجموعه درس‌گفتارها)، تهران: نیلوفر.
15. وین رایت، ویلیام جی، (1374)، مسأله‌ی شر( مجموعه‌ی کلام فلسفی)، ترجمه‌ی ابراهیم سلطانی و احمد نراقی، تهران: انتشارات صراط.
16. Kesarcodi, Ihita, )1968(, An Analysis of the Nature of Freedom in Dostoevsky’s Three Major Novels, Ontario: McMaster University Hamilton.
17. Plantinga, Alvin, )2002(, God, Freedom and evil, New York: Harper and Row.
18. Nash, Ronald. H., )1983 (, The Concept of God, Michigan: Zondervan.