چیستی عشق الاهی و کارکرد آن در قوس صعود و نزول از دیدگاه ابن‌عربی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه فلسفه دانشکده الاهیات دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری دانشگاه تهران

چکیده

عشق از دیدگاه ابن‌عربی، عارف بزرگ اسلامی، از اسرار الاهی است و همچنان‌که قلم تاب نوشتن از عشق را ندارد، حد و تعریف منطقی هم قادر به تحلیل چیستی عشق نیستند. هرکس عشق را تعریف کند در واقع آن را نشناخته است. کسی می‌تواند عشق را بیابد که جرعه‌ای از این جام نوشیده باشد. نزد ابن‌عربی مقام عشق بس شریف است، چرا‌که اصل و اساس هستی و انگیزه‌ی تجلیات جمال مطلق و گوهر هستی انسان، کامل‌ترین آینه‌دار جمال ربوبی، جز عشق نیست. پرده‌ی مستوری پری‌روی عالم را عشق کنار زد و او خود را در قالب تجلیات به نمایش گذاشت و از آن‌جا که از جمیل جز جمال نخیزد، کل هستی معشوق ذات حق است. اول عاشق خود اوست و از سویی معشوق حقیقی نیز جز او نیست و همگان به جذبه‌ی عشق به سوی او روان‌اند. در این مقاله، برآنیم که به تفصیل این مطالب بپردازیم.

کلیدواژه‌ها


1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، (1380)، دفتر عقل و آیت عشق، ج: 1، تهران: طرح نو.
2. ابن‌عربی، محی الدین، (1378)، انسان کامل، به کوشش محمود محود الغراب، ترجمه‌ی گل‌بابا سعیدی، تهران: مؤسسه‌ی دکتر داوود سلمانی.
3. ــــــــــــــــــــــــ، (1378)، ترجمان الاشواق، شرح رینولد نیکلسون، ترجمه‌ی گل‌بابا سعیدی، تهران: روزنه.
4. ــــــــــــــــــــــــ، (1387)، ذخایر الاعلاق فی شرح ترجمان الاشواق، تهران: شمس تبریزی.
5. ــــــــــــــــــــــــ، (بی تا)، فتوحات مکیه، بیروت: دار صادر.
6. ــــــــــــــــــــــــ، (1325)، مجموعه رسائل، به تصحیح محمد بدرالدین التسعانی، مطبعه سعاده.
7. ــــــــــــــــــــــــ، (1370)، المسائل، به کوشش سیدمحمد دامادی، تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
8. بدوی، عبدالرحمان، (1367)، شهید عشق الاهی رابعه عدویه، ترجمه‌ی محمد تحریر‌چی، تهران: مولی.
9. پالاسیوس، میگل آسین، (1385)، زندگی و مکتب ابن‌عربی، ترجمه‌ی حمید‌رضا شیخی، تهران: اساطیر.
10. پورجوادی، نصرالله، (1355)، «معنی حسن و عشق در ادبیات عرفانی»، جاویدان خرد، ش 1، صص: 43 - 56.
11. جعفری، محمدتقی، (1373)، عرفان اسلامی، تهران: دانشگاه صنعتی شریف.
12. چیتیک، ویلیام، (1382)، درآمدی بر تصوّف و عرفان اسلامی، ترجمه‌ی جلیل پروین، تهران: پژوهشگاه امام خمینی.
13. حسن‌زاده آملی، حسن، (1378)، ممد الهمم در شرح فصوص الحکم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
14. حکمت، نصرالله، (1386)، حکمت و هنر در عرفان ابن‌عربی، تهران: فرهنگستان هنر.
15. خوارزمی، تاج‌الدین حسین، (1368)، شرح فصوص الحکم، تهران: مولی.
16. دهخدا، علی‌اکبر، (1377)، لغتنامه، ج: 10، تهران: دانشگاه تهران.
17. رحیمیان، سعید، (13780)، حب و مقام محبت در حکمت و عرفان نظری، شیراز: نوید.
18. زرین‌کوب، عبدالحسین، (1362)، ارزش میراث صوفیه، تهران: امیرکبیر.
19. ستاری، جلال، (1374)، عشق صوفیانه، تهران: مرکز.
20. غنی، قاسم، (1375)، تاریخ تصوّف در اسلام، ج: 2، تهران: زوار.
21. ـــــــــــ، (1375)، بحثی در تصوّف، تهران: زوار.
22. کربن، هانری، (1373)، آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، ترجمه‌ی باقر پرهام، نشر فروزان.
23. محمود الغراب، محمود، (1412)، الحب و المحبۀ الالهیه من کلام الشیخ الاکبر، دمشق: نضر.
24. نیکلسن، رینولد، (1372)، عرفان عارفان مسلمان، ترجمه‌ی اسدالله آزاد، مشهد: دانشگاه مشهد.
25. یثربی، یحیی، (1380)، عرفان نظری، قم: بوستان کتاب.