حس الوهیت در اندیشه جان کالون

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار ادیان و عرفان تطبیقی دانشگاه تهران

چکیده

در این مقاله آموزه شناخت فطری خدا، حس الوهیت، مفهوم اصلی این حس، وضعیت آن در قبل و بعد از هبوط، تأثیر گناه بر این حس و آثار معرفتی آن بر ذهن انسان در اندیشه جان کالون به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است. شناخت خدا و توانایی داشتن چنین شناختی اساس معرفت‌شناسی دینی کالون را تشکیل می‌‌دهد. انسان در اصل به صورت خدا آفریده شده و از فطرت الاهی برخوردار است. آگاهی از وجود خداوند و شناخت او دو جنبه دارد. یکی ادراک اینکه خدا وجود دارد و دوم درک آنچه که از شناخت جلال او عاید انسان می‌‌شود. خداشناختی از خود را در قلب هر انسان قرار داده است. کالونآن‌را «حسالوهیت» می‌‌نامد. شناخت خدا به‌واسطه حس الوهیت دارای مؤلفه‌های شناختی– متافیزیکی و شناختی– اخلاقی است. او با این حس هم می‌‌تواند دریابد که خدایی هست و هم وظایف اخلاقی خود را در قبال خالق و هم‌نوعان خود درک کند. اما نباید حس‌ الوهیت را با  تجربه‌دینی یا مواجهه‌عرفانی با خدا یکی دانست. این حسناآگاهانهوغیرانتخابی، فراگیر، بالقوه، غیراکتسابیو ناآموختنیاست. کسانی که خداوند را نمی‌‌پذیرند به دلیل عدم پرهیزکاری و معصیت خداوند، این نور طبیعی را در خود خاموش کرده‌اند. حس الوهیت پس از هبوط ناقص و تباه گشته، اما کلاً نابود نشده است و می‌‌تواند با فیض خدا احیا گردد.

کلیدواژه‌ها


1. آگوستین، (1381)، اعترافات، ترجمه سایه میثمی، ویراسته مصطفی ملکیان، تهران: نشر سهروردی.
 2. الدرز، لئو، (1381)، الهیات فلسفی توماس آکویناس، ترجمه شهاب‌الدین عباسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
 3. پلانتینگا، الوین، (1381)، عقلوایمان، ترجمه بهناز صفری، قم: اشراق.
 4. تریگ، راجر،‌ (1382)، دیدگاه‌هایی در باره‌ی سرشت آدمی، ترجمه سایه میثمی و دیگران، تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی.
5. توماس، هنری،(1386)، بزرگان فلسفه، ترجمه­ی فریدون بدره­ای، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ پنجم.
6. راسل، برتراند،(1373)، تاریخ فلسفه­ی غرب، ترجمه­ی نجف دریابندری، تهران: کتاب پرواز، چاپ ششم، صص- 275-276.
7. شیروانی، علی، (1376)، سرشت انسان (پژوهشی در خداشناسی فطری)، قم:‌ معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی.
8. طباطبائی، سید محمد حسین، (1364)، ترجمه تفسیر المیزان، جلد 16، ترجمه محمدتقی مصباح یزدی، تهران: انتشارات بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجاء.
9. مطهری، مرتضی، (1386)، فطرت، تهران: انتشارات صدرا.
10. The Holy Bible, (1967), King James Version, New York: the World Publishing Company.
11. Aquinas, Thomas, (1947), Summa Theologica, Trans. By Fathers of the English Dominican Province, New York: Benzinger Brothers.
12. Bouyer, Louis, (2001),The Spirit and Forms of Protestantism, Scepter Pubs.
13. Calvin, John, (1960), Institutes of the Christian Religion, Trans. by Ford Lewis Battles, Louisville, Kentucky: Westminster John Knox Press.
14. Calvin, John, (1844), Institutes of the Christian Religion, Trans. by Thomas Tegg, London.
15. Calvin, John, (1849), Commentary on Romans, tr. John Owen, Edinburgh.
16. Durkheim, Emile, (1954), Elementary Forms of Religious Life, tr. by J. W. Swain, New York: Macmillan.
17. Helm, Paul, (2004), John Calvin's Idea, Oxford: Oxford University Press.
18. Hoitenga, Dewey, (1991), Faith and Reason from Plato to Plantinga, Albany, NY: SUNY Press.
19. Kristeller, Paul, )1943), The Philosophy of Marsilio Ficino, New York.
20. McAfee Brown, Robert, (1961), The Spirit of Protestantism, Oxford: Oxford University Press.
21. Parker, Thomas Henry Louis, (1969), Calvin’s Doctrine of the Knowledge of God, Oliver & Boyd.
22. Plantinga, Alvin, (1982), “The Reformed Objection to Natural Theology”, Christian Scholar's Review, pp. 48-62.
23. Plantinga, Alvin,  (1999), "Warranted Belief in God " in Philosophy of Religion, The Big Questions, ed. by Elenore Stump and Michael J.Murray, New York: Blackwell Publishers ltd.
24. Plantinga, Alvin, (2000), "Warranted Christian Belief", Oxford Scholarship.
25. Sudduth, Michael L. Czapkay, (1995), "The Prospects for Mediate Natural Theology in John Calvin", Religious Studies.