طول عمر دنیا از دیدگاه تفسیری ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران

2 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران

چکیده

پایان عمر دنیا و تعیین طول عمر آن از مسائل بسیار بحث‌برانگیزی است که از دیرباز ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. نظریات مطرح‌شده درباره‌ی این موضوع حاکی از وجود اختلاف فراوان در این‌باره است. دراین میان، نظریه‌ی صدرالمتألهین شیرازی از حیث برجستگی علمیِ این صاحب‌نظر، ذهن مخاطب را به خویش مشغول می‌سازد. وی با استناد به برخی آیات قرآن، طول عمر دنیا را تعیین کرده است؛ لیکن به نظر می‌رسد تاکنون نظریه‌ی وی مورد واکاوی علمی قرار نگرفته است. پژوهش پیش رو به دنبال آن است تا با اتخاذ روش توصیفی-‌تحلیلی، دیدگاه ملاصدرا درباره‌ی طول عمر دنیا را از میان آرای تفسیری وی استخراج و تبیین نماید. این نوشتار ضمن بیان مبانی تفسیری ملاصدرا در این‌باره، اشکالاتی بر رأی تفسیری وی مطرح می‌نماید تا بدین‌وسیله، میزان اتقان این نظر مکشوف گردد. یافته‌های پژوهش حاضر حاکی از نااستواری این نظریه به سبب وجود سه اشکال عمده و اساسی است که ظاهراً با یافته‌های علمی و روایات اسلامی ناسازگاری است.

کلیدواژه‌ها


۱. قرآن کریم.
۲. ابن ابی الحدید، (۱۳۷۸)، شرح نهج‌البلاغه، قم: مکتبة آیت‌الله مرعشی.
۳. ــــــــــ، (۱۳۸۳)، شرح نهج‌البلاغه، قم: مکتبة آیت‌الله مرعشی.
۴. ابن‌عربی، محیی‌الدین محمد، (۱۴۲۲)، تفسیر ابن‌عربی، بتحقیق سمیر مصطفی رباب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
۵. ایرنا، (۲۶آذر1392)، «کشف قدیمی‌ترین استخوان دست انسان»، کد خبر: 80955878 (3719928)، .www.irna.ir
۶. ـــ، (۷آذر1392)، «کشف فسیلی از دایناسور غول‌آسای گوشت‌خوار»، کد خبر: 80926589 (3679954)، .www.irna.ir
۷. البخاری الجعفی، ابو عبدالله محمدبن‌اسماعیل، (۱۴۰۷)، الجامع الصحیح المختصر، الطبعة الثالثة، بیروت: دار ابن‌کثیر.
۸. بوکای، موریس، (۱۳۶۸)، مقایسه‌ای میان تورات، انجیل، قرآن و علم، ترجمه‌ی ذبیح‌الله دبیر، چاپ چهارم، تهران: فرهنگ اسلامی.
۹. خوانساری، محمد، (۱۳۸۷)، منطق صوری (1 و 2)، چاپ سی و هشتم، تهران: آگاه.
۱۰. دستک، فیض‌الله، (۱۳۸۹)، «ملاصدرا و روش‌های وی در تفسیر سوره‌ی جمعه»، فصلنامه‌ی حکمت و فلسفه، شماره‌ی سوم.
۱۱. دهقان‌پور، علیرضا، (۱۳۸۶)، «روش‌های تفسیری از دیدگاه ملاصدرا»، فصلنامه‌ی پژوهش‌های قرآنی، شماره‌ی 51 - 52.
۱۲. دیده‌بان، (۲۱خرداد۱۳۹۲)، «کشف فسیل قدیمی‌ترین اجداد شناخته‌شده‌ی انسان با قدمت 55 میلیون سال»، www.iew.ir.
۱۳. رز داروین، (۱۳۸۴)، «جمجمه‌های 195 هزار ساله: کهن‌ترین بقایای انسان اولیه»، آگاهی، فرگشت علم داروینیسم، .www.1.darwinday.ir
۱۴. سجادى‏، سیدجعفر، (1373)، فرهنگ معارف اسلامى‏، چاپ سوم، تهران:‏ دانشگاه تهران.
۱۵. شگفتی‌ها، (۳خرداد۱۳۹۳)، «سن انسان به هفت میلیون سال رسید»، شگفتی‌ها؛ مرجعی برای شگفتی‌های جهان هستی،.www.shegeftiha.com
۱۶. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، (۱۳۶۰)، اسرار الآیات، به تصحیح محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت.
۱۷. ـــــــــــــــــــ، (۱۳۸۷)، المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکاملة، به تصحیح سیدمحمد خامنه‌ای، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
۱۸. ـــــــــــــــــــ، بی‌تا، الشواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیة، به تعلیق و تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوم، مشهد:‌ المرکز الجامعی للنشر.
۱۹. ـــــــــــــــــــ، (۱۳۶۶)، تفسیر القرآن الکریم (صدرا)، به تحقیق محمد خواجوی، چاپ دوم، قم: بیدار.
۲۰. ــــــــــــــــــــــــــــ، شرح اصول کافی، به تصحیح محمد خواجوی، به تحقیق علی عابدی شاهرودی، تهران: فرهنگی.
۲۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (۱۳۷۴)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه‌ی سیدمحمدباقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، قم: حوزه‌ی علمیه.
۲۲. فتوت، حامد، (۱۷آبان۱۳۹۱)، «مفهوم هفت آسمان و خلقت شش روزه»، http://quranpapers.persianblog.ir.
۲۳. کیلر، آنابل، بی‌تا، «تفسیر ملاصدرا بر سوره‌ی سجده»، .www.mullasadra.org
۲۴. مجلسی، محمدباقر، بی‌تا، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تهران: اسلامیه.
 
۲۵.. المحقق سبزواری، محمدباقر، (۱۳۶۰)، التعلیقات علی الشواهد الربوبیه، به تعلیق و تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوم، مشهد:‌ المرکز الجامعی للنشر.
۲۶. مسترحمی، سیدعیسی، (۱۳۸۷)، قرآن و کیهان‌شناسی، قم: پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن.
۲۷. مصطفوی، زهرا، (۱۳۹۲)، «آفرینش شش‌روزه و حرکت جوهری»، دوفصلنامه‌ی حکمت صدرایی، سال اول، شماره‌ی دوم.
۲۸. معرفت، محمدهادی، (۱۳۸۷)، تفسیر و مفسران، چاپ چهاردهم، قم: تمهید.
۲۹. مفید، شیخ محمد بن محمد بن نعمان، (۱۴۱۳)، امالی المفید، قم:کنگره‌‌ی شیخ مفید.
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، (۱۳۹۰)، پیام امام امیرالمؤمنین (شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه)، قم: امام علی بن ابی‌طالب.
۳۱. میراث فرهنگی، (۹ آبان ۱۳۸۵)، «کهن‌ترین فسیل انسان اولیه به ده موزه‌ی جهان سفر می‌کند»، کد خبر: 53563، www.chn.ir.
۳۲. همشهری آنلاین، ( ۲۰مرداد ۱۳۹۲)، «کهن‌ترین فسیل اروپا در اسپانیا یافت شد»، کد مطلب: 226476، www.hamshahrionline.ir.
۳۳. mmj، (۷ اسفند ۱۳۸۸)، «کشف اسکلت انسان با قدمت چهار میلیون سال»، .www.askquran.ir