مقایسه‌ی نظریه‌ی اعتمادگرایی آلستون و پلانتینگا (با تأکید بر باورهای دینی)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه پیام نور، گروه فلسفه، تهران، ایران و عضو هئیت علمی دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشیار گروه فلسفه،‌ دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

3 استادیار گروه فلسفه، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

4 استاد گروه فلسفه دانشگاه شیراز

چکیده

نظریه‌ی روال باورساز تجربه‌ی دینی ویلیام آلستون و نظریه‌ی کارکرد صحیح آلوین پلانتینگا جزء نظریه‌های اعتمادگرایانه‌اند. مشخصه‌ی اصلی و وجه تمایز نظریه‌های اعتمادگرایانه از سایر نظریه‌های برون‌گرایانه در این است که این نوع نظریه‌ها مؤلفه‌های اصلی نظریه‌های برون‌گرایانه و درون‌گرایانه را با هم جمع نموده‌اند و ازاین‌رو، مبرّا از اشکال‌های وارد بر نظریه‌های درون‌گرایانه‌اند و باورهای صادقِ بیشتری را به دست می‌دهند. آلستون و پلانتینگا با استفاده از این رویکرد، روش معتبری را برای حصول باورهای دینی صادق پیش نهاده‌اند. البته این دو نظریه در مقایسه با هم، تفاوت‌های مهمی دارند که آن‌ها را از هم متمایز می‌نماید.
براساس نظریه‌ی روال باورساز تجربه‌ی دینی، فاعل شناسا با استفاده از فرایند درخور اعتماد تجربه‌ی دینی، می‌تواند به باورهای دینی صادق دسترسی داشته باشد، امّا براساس نظریه‌ی کارکرد صحیح فاعل شناسا، با به کارگیری حسّ الوهی می‌تواند باورهای دینی صادق را به دست آورد. البته تعداد باورهای دینی صادقی که از فرایند باورساز درخور اعتماد به دست می‌آید بیشتر از تعداد باورهای دینی صادقی است که از کارکرد صحیح حسّ الوهی حاصل می‌شود، زیرا از طریق روال باورساز، فاعل شناسا مجموعه‌ای از باورهای دینیِ صادقِ منسجم را کسب می‌نماید، امّا از طریق به‌کارگیری حسّ الوهی، فاعل شناسا فقط باور به وجود خدا را می‌پذیرد. در نظریه‌ی آلستون، مؤلفه‌ی مؤدّی‌به‌صدق بودن با تبیینی پیشینی، جای‌نشین مؤلفه‌ی توجیه شده است و همچنین فاعل شناسا دو شرط درون‌گرایانه‌ی باور، یعنی آگاهی و هنجارمندی را رعایت می‌نماید، ولی در نظریه‌ی پلانتینگا، مؤلفه‌ی ضمانت با تبیین پسینی، جای‌نشین مؤلفه‌ی توجیه شده و فاعل شناسا فقط ملزم به رعایت شرط هنجارمندی از شروط درون‌گرایانه است.

کلیدواژه‌ها


1. استرجن، اسکات، (1378)، «نظریه‌های توجیه»، ترجمه‌ی اسد ساسان پور، تردید، شماره 2.
 
2. اکبری، رضا، (1386)، ایمان گروی: نظریات کرکگور، ویتگنشتاین و پلانتینگا، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
3. پالاک، جان، کراز، جوزف، (1385)، نظریه‌های امروزی شناخت، ترجمه‌ی علی حقی، چاپ 2، قم: بوستان کتاب.
4. پویمان، لوی، (1387)، معرفت‌شناسی (مقدمه ای بر نظریه شناخت)، ترجمه‌ی رضا محمدزاده، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
5. عباسی، بابک، (1391)، تجربه‌ی دینی و چرخش هرمنوتیکی، تهران: انتشارات هرمس.
6. عظیمی دخت شورکی، حسین، (1385)، معرفت‌شناسی باور دینی از دیدگاه پلانتینگا، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7. فتحی‌زاده، مرتضی، (1384)، جستارهایی در معرفت‌شناسی، قم: کتاب طه: آیت عشق.
8. فیومرتون، ریچارد، (1390)، معرفت‌شناسی، ترجمه‌ی جلال پی کانی، تهران: حکمت.
9. کشفی، عبدالرسول، (1385)، «دسته‌بندی نظریه‌های توجیه معرفت‌شناختی»، نامه حکمت، شماره 8.
10. مبینی، محمدعلی، (1381)، «برون‌گرایی در معرفت‌شناسی آلوین گلدمن ـ گزارشی از سه مقاله»، پژوهش‌های فلسفی و کلامی، شماره 13 و 14.
11. Alston, W.p., (1982), "Religious Experience and Religious Belief", Nous, Vol. 16.
12. Alston W.P., (1990)," Externalist Theories Of Perception", Philosophy And Phenomenological Reasearches, Vol. 50, Supplement.
13. Alston, W.P., (1991), Perceiving God, The Epistemology of  Religious Experience, Ithaca: Cornell University Press.
14. Alston, W.P. ,(1994)," Reply To Commentators", in: Philosophy And Phenomenological Research, Vol. 54, No 4.
15. Gale, R.M. (1994)," Why Alston’s Mystical Doxastic Practice Is Subjective", in: Philosophy and Phenomenological Research, Vol. 54, No. 4.
16. Goldman, A. (1992), "Acausal Theory of Knowing", in: Liaisons: Philosophy Meets The Cognitive and Social Sciences, Massachusetts Institute of Technology .
17. Plantinga, A. (1993). Warrant And Proper Function, New York: Oxford University Press.
18. Plantinga, A. (1997), "Reformed Epistemology", in P. l. Quinn & C. Taliaferro (ed), Acompanion To Philosophy Of Religion, Black Well.
19. Plantinga, A. (1999), "Warranted Belief In God", in: Philosophy Of Religion,The big Question, ed By Elenore Stump And Michael J.murray.  Black Well Publishers Itd.
20. Plantinga, A. (2000), Warranted Christian Belief, New York: Oxford, Oxford University Press.
21. Quine, W.V.O. (1969), "Epistemology Naturalized", In: Ontological Relativity & Ther Ssays, New York: Columbia University Press.
22. Sosa, E.(2007), "A Virtue Epistemology", in: Apt Belief And Reflective Knowledge, Oxford: Clarendon Press, Vol. 1.
23. Steup, M.(1997), "William Alston, Perceiving God The Epistemology Of Religion Experience",Nous,31:3.
24. Zagzebski, L. (1993)." Religious Knowledge and the Virtues of the Mind", from Rational Faith.
25. Zagzebski, L. (1996), Virtue Of The Mind, Cambridge University Press.
26. Zagzebski, L. (2010), A Companion To Epistemology, 2 ed, (ed) J.Dancy , E. Sosa And M. Steup. In: Blakwell Publishing.