بررسی کارکرد هوش مصنوعی ضعیف در اقسام علم و آگاهی با توجه به مبانی معرفت‌شناسی صدراییان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری کلام دانشگاه قم

2 استادیار دانشگاه شیراز

چکیده

با ظهور و پیش‌رفت رایانه‌ها در طی بیش از نیم‌قرن گذشته، همواره این پرسش که رایانه‌ها، به‌مثابه‌ی ابزار تحقق هوش‌مصنوعی ضعیف، تا چه حد می‌توانند واجد خصوصیات ذهن بشر شوند، جایگاه ویژه‌ای داشته است. در این میان، مقایسه‌ی کارکرد ذهن انسان و رایانه برای یافتن پاسخ این مسأله ضروری است. ما در این پژوهش، درصدد بوده‌ایم تا با توجه به مبانی معرفت‌شناسی صدرائیان، به این پرسش پاسخ دهیم. ازاین‌رو در مرحله‌ی نخست، اقسام علم از دیدگاه صدرائیان را بررسی و تدقیق نموده‌ایم و نشان داده‌ایم با این مبانی، رایانه در هیچ‌کدام از اقسامِ علم و آگاهی، دارای عینیت کارکرد با انسان نیست. سپس با توجه به ویژگی‌های تبیین‌شده از هرکدام از اقسام علم، کارکرد رایانه در آن قسم را به‌صورت مجزا تحلیل کرده‌ایم. در نهایت، چنین نتیجه‌گیری نموده‌ایم که هوش‌مصنوعی ضعیف در مطلق علم و آگاهی، دارای «کارکرد ناقص» است.

کلیدواژه‌ها


 1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، (1389)، قواعد کلی فلسفی در فلسفهی اسلامی، ج1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2. ابن سهلان ساوجی، عمر، (1992م)، البصائر النصیریه فی علم المنطق، تعلیقه و شرح امام محمد عبده، بیروت: دارالفکر.
3. امید، مسعود، (1380)، «تقسیم‌بندی معقولات یا مفاهیم کلی و اوصاف آن‌ها نزد فیلسوفان مسلمان»، معرفت، شماره‌ی 42، صص: 50 - 57.
4. آملی، محمدتقی، (1374)، درر الفوائد، ج1، قم: مؤسسه دارالتفسیر.
5. جرجانی، علی بن محمد، (1407ق)، التعریفات، تصحیح: عبدالرحمن عمیره، بیروت: عالم الکتب.
6. جوادی آملی، عبدالله، (1375)، رحیق مختوم، ج4، قم: مرکز نشر اسراء.
7. خسرو پناه، عبدالحسین و پناهی آزاد، حسن، (1389)، هستی شناسی معرفت، تهران: امیرکبیر.
8. خواجه نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، (1361)، أساس الاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
9. دریفوس، هیوبرت و دریفوس، استورارت، (1386)، «ساختن ذهن در مقابل مدل‌سازی مغز: هوش‌مصنوعی در مقطع انشعاب»، ذهن، مترجم: محمدرضا طهماسبی، شماره‌ی 32، صص: 115 - 148.
10. سبزواری، هادی، (1390)، شرح المنظومه فی المنطق و الحکمه، تصحیح محسن بیدارفر، ج 1، قم: بیدار.
11. سرل، جان.آر، (1388)، ذهن، مغز و علم، ترجمه و تحشیه امیر دیوانی، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
12. شیروانی، علی، (1387)، شرح مصطلحات فلسفی بدایه الحکمه و نهایه الحکمه، قم: بوستان کتاب.
13. طباطبائی، سید محمد حسین، (1389)، بدایه الحکمه، ترجمۀ علی شیروانی، قم: دارالعلم.
14. ــــــــــــــــــــــــــــــ، (بی‌تا)، نهایه الحکمه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
15. ـــــــــــــــــــــــــــــ، (1387)، اصول فلسفهی رئالیسم، به کوشش هادی خسروشاهی، قم: بوستان‌کتاب.
16. عبودیت، عبدالرسول، (1387)، درآمدی به نظام حکمت صدرائی، تهران: سمت.
17. علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف، (1379)، الاسرار الخفیه فی العلوم العقلیه، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
18. فنائی اشکوری، محمد، (1387)، معقول ثانی: تحلیلی از انواع مفاهیم کلی در فلسفهی اسلامی و غربی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
19. فیاضی، غلامرضا، (1383)، تعلیقه بر نهایه الحکمه، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
20. کرجی، علی، (1388)، اصطلاحات فلسفی و تفاوت آن ها با یکدیگر، قم: بوستان کتاب.
21. لاهیجی، عبد الرزاق، (1372)، گوهر مراد، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
22. مصباح یزدی، محمدتقی، (1388)، آموزش فلسفه، ج1، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل.
23. مطهری، مرتضی، (1390)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج10، قم: صدرا.
24. ــــــــــــــــ، (1390)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج6، قم: صدرا.
25. ــــــــــــــــ، (1390)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج9، قم: صدرا.
26. مظفر، محمدرضا، (1387)، منطق، ترجمه و اضافات علی شیروانی، قم: دارالعلم.
27. ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، (1981م)، الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیه الاربعه، ج3، بیروت: دار احیاء التراث.
28. ـــــــــــــــــــــــــــ، (1360)، الشواهد الربوبیه فى المناهج السلوکیه، تصحیح و تعلیق سید جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعى للنشر.
29. ـــــــــــــــــــــــــــ، (1361)، العرشیه، تصحیح غلامحسین آهنی، تهران: انتشارات مولی.
30. ـــــــــــــــــــــــــــ، (1380)، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
31. ـــــــــــــــــــــــــــ، (1378)، رساله فی الحدوث، مصحح: حسین موسویان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
32. ـــــــــــــــــــــــــــ، (1375)، مجموعه رسائل فلسفى صدر المتالهین، تحقیق و تصحیح از حامد ناجى اصفهانی، تهران: انتشارات حکمت.
33. نگری، احمد، (1395ق)، موسوعه مصطلحات جامع العلوم (ملقب به دستور العلماء)، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
34. واعظ جوادی آملی، مرتضی، (1388)، «معقولات ثانی در اندیشه حکما»، اسراء، شماره 2، صص: 65 - 94.
35. هویت، پاول، ساچوکی، جان، هویت، لسلی، (1386)، علم فیزیک مفهومی، ج1، ترجمه‌ی علی رضوانی فر، تهران: کانون فرهنگی آموزش.
36. Horgan, Terence, (2006), "Connectionism", in: Borchert, Donald, Encyclopedia of Philosophy, Volume2, Second Edition, Detroit:  Thomson Gale.
 
37. Lowe, Edward Jonathan, (2004), An Introduction to the Philosophy of Mind, Cambridge: University of Cambridge.
 
38. Ravenscroft, Ian, (2005), Philosophy of Mind-a Beginner's Guide, New York: Oxford University Press.