نوع رابطه‌ی انسان با خداوند از منظر مولوی، با نگاهی به روایت انواع عبادت از امام‌ علی(ع) در نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبایی

2 استادیار دانشگاه شیراز

3 دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات خوراسگان

چکیده

 از دیدگاه مولانا، رابطه‌ی مطلوب انسان با خداوند رابطه‌ای تحکم‌آمیز (زاهدانه) یا توافق مبتنی بر حقوق و وظایف (تاجرانه) نیست؛ بلکه این دو رابطه‌ گرچه کارکردهای مثبتی دارند، در حقیقت دارای ارزش ابزاری هستند و نه ارزش ذاتی و صرفاً برای کسانی مفیدند که توان دستیابی به رابطه‌ی عاشقانه را ندارند؛ اما رابطه‌ی مطلوب میان انسان و خداوند رابطه‌ای عاشقانه است که ویژگی‌ها و مؤلفه‌هایی دارد که عبارت است از: اراده‌ی معشوق را اراده‌ی خود دانستن، توجه انحصارگرایانه، تمایل به یکی‌شدن با معشوق و رنج عاطفی. 

کلیدواژه‌ها


* قرآن کریم
1. آشتیانی، سیدجلال‌الدین، (1375)، شرح فصوص الحکم، تهران: علمی و فرهنگی.
 2. امام علی (ع)، (1377)، نهج البلاغه، ترجمه‌ی حسین انصاریان، تهران: نبوی.
 3. بائوزانی، الساندرو، (1353)، «خداپرستی و وحدت وجود در آثار مولوی»، ترجمه‌ی احمد محمدی، فصلنامه‌ی فرهنگ و زندگی، شماره‌ی 16، صص: 1۳۵ ـ 1۵۰.
4. توشهیکو، ایزوتسوف، (1373)، خدا و انسان در قرآن، ترجمه‌ی احمد آرام، تهران: دفتر نشر تبلیغات اسلامی.
5. جوادی آملی، عبدالله، (1367)، ولایت در قرآن، تهران: رجاء.
6. چیتیک، ویلیام، (1383)، طریق صوفیانه‌ی عشق، ترجمه‌ی مهدی سررشته‌داری، تهران: مهراندیش.
7. تهانوی، محمد اعلی بن علی، (بی‌تا)، کشاف اصطلاحات الفنون، مصر: المؤسسه المصریه.
8. رحیمیان، سعید، (1380)، حب و مقام محبت در حکمت و عرفان نظری، شیراز: نوید شیراز.
9. زرین‌کوب، عبدالحسین، (1378)، سر نی؛ نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوی، ج2، تهران: علمی.
10. زمانی، کریم، (1378)، شرح جامع مثنوی معنوی، ج 5، تهران: اطلاعات.
11. ستاری، جلال، (1375)، عشق صوفیانه، تهران: مرکز.
12. سلماسی‌زاده، جواد، (1379)، تفسیر مثنوی مولوی بر اساس تفسیر رینولد الین نیکلسون و فاتح الابیات و روح المثنوی، ج 4، تهران: اقبال.
13. شیروانی، علی، (1377)، ترجمه و شرح نهایه الحکمه، جلد1، تهران: الزهرا.
14. صادقی ارزگانی، محمدامین، (1384)، آموزه‌های عرفانی از منظر امام علی (ع)، قم: بوستان کتاب.
15. ــــــــــــــــــــــــــــ، (1388)، درس‌نامه‌ی عرفان امام خمینی، مؤسسه‌ی نشر آثار امام خمینی (ره).
16. طباطبایی، محمدحسین، (1370)، رسالت تشیع، تهران: فرهنگ اسلامی.
17. فروزانفر، بدیع‌الزمان، (1367)، رسالت تشیع، تهران: فرهنگ اسلامی.
18. قنبری، بخش‌علی، (1389)، «بررسی مفهوم رابطه‌ی انسان و خدا در مثنوی»، نامه‌ی الهیات، شماره‌ی 10، صص: 71 - 86.
19. کاکایی، قاسم، «نیستی و کارکرد آن در مباحث الاهیات در نگاه مولانا و مایستر اکهارت»، نامه‌ی حکمت، سال پنجم، شماره‌ی ۱۲.
20. کلینی، ابی‌جعفر محمدبن یعقوب بن‌اسحاق، (1387ق.)، اصول کافی، ج2-3، تهران: علمیه اسلامیه.
21. مجلسی، محمدباقربن محمدتقی، (1380)، بحارالانوار، ج 5-13، تهران: علمیه اسلامیه.
23. مطهری، مرتضی، (1378)، مجموعه‌ی آثار، ج10، تهران: ملاصدرا.  
24. مولوی، جلال‌الدین، (1378)، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد نیکلسون، تهران: ققنوس.
25. ـــــــــــــــــــ، (1375)، کلیات شمس، به تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: راد.
26. ـــــــــــــــــــ، (1358)، فیه ما فیه، به تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
27. نعیم، محمد، (1387)، شرح مثنوی، به تصحیح علی اوجبی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
28. Brummer, Vincent, (1991), The Model of Love, United States: Cambridge University Perss.
29. Sells, Michaelm, (1996) , "Comments", in Mystical Union in Judaism ,Christianity and Islam, Moshe Idle and Bernard McGinn (eds. ), New York: Continum.