بررسی تطبیقی شهر خدای آگوستین و مدینه‌ی فاضله‌ فارابی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد فلسفه دانشگاه اصفهان

چکیده

مقاله‌ی حاضر پژوهشی تطبیقی است در زمینه‌ی فلسفه‌ی مدنی آگوستین و فارابی با تکیه بر کتاب شهر خدا اثر آگوستین و کتاب آراء اهل مدینه فاضله اثر فارابی. در ابتدا، مفاهیمی چون شهر، عدالت و سعادت مورد بررسی قرار گرفته و سپس مبانی نظری آن‌ها در این دو اثر مقایسه شده است. آگوستین شهر را به معنایی جدید معرفی نموده،فارابی معنای متداول آن را منظور داشته است. مبنای نظری آگوستین آموزه‌های کتاب مقدس درباره‌ی دو نوع طبیعت انسانی است و مبنای فارابی مدنی‌الطبع بودن انسان. این اختلافات منجر به اختلاف در نظام حاکم بر شهر یا مدینه شده است. آگوستین بر شهروندان تکیه دارد و فارابی بر رئیس مدینه. بررسی مبانی نظری و نظام حاکم نشان می‌دهد امکان تحقق شهر خدا نیز منوط به وجود شهروندان آن است و همواره از ابتدای تاریخ، شهر خدا وجود داشته است، اما تحقق تام آن در روز داوری واپسین خواهد بود، در صورتی که تحقق مدینه‌ی فاضله منوط به وجود رئیس فاضل است و تاکنون تحقق نیافته است. در پایان، فرجام شهروندان مورد بررسی قرارگرفته و این نتیجه حاصل شده است که برمبنای این دو کتاب، اندیشه‌ی آگوستین در فلسفه‌ی مدنی ییشتر صبغه‌ی کلامی و اندیشه‌ی فارابی صبغه‌ی فلسفی داشته است.

کلیدواژه‌ها


1. آگوستین، قدیس،(1380)، اعترافات، ترجمه سایه میثمی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی، چلپ دوم.
 
2. -----------، (1392)، شهر خدا، ترجمه حسین توفیقی، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ دوم.
 
3. امائورر، آرماند، (1369)، «آگوستین»، ترجمه سید علی حقی، کیهان اندیشه، ش 34، صص142-125، قم: مؤسسه کیهان.
 
4. ایلخانی، محمد، (1389)، تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
5. توانا، محمد، (1383)، «نسبت خود و قدرت سیاسی در اندیشه سنت آگوستین»، فصلنامه تخصصی پژوهشی سیاست نظری،ش5، صص45-22، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
 
6. داوری اردکانی، رضا، (1374)، فارابی، تهران: انتشارات طرح نو.
 
7. -------------، (1388)، نگاهی دیگر به تاریخ فلسفه اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 
8. طباطبائی، سید جواد، (1386)، زوال اندیشه سیاسی در ایران، تهران: انتشارات کوثر.
 
9. فاخوری، حنا، (1373)، تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
 
10. فارابی، ابونصر محمد،(1361)، اندیشه‌های اهل مدینه فاضله، ترجمه جعفر سجادی، تهران: انتشارات طهوری.
 
11. --------------، (1405)، فصول منتزعه، تهران: انتشارات الزّهرا، چاپ دوم.
 
12. ------------، (1408)، السیاسه المدنیه: الملقب بمبادی الموجودات، تهران: انتشارات الزّهرا.
 
13. --------------، (1387)، رسائل فلسفی فارابی: ترجمه دوازده رساله از آثار معلم ثانی، ترجمه سعید رحیمیان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
 
14. فخری، ماجد، (1372)، سیر فلسفه در جهان اسلام: ترجمه فارسی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
 
15. کلارک، ماری، (1389)، «شهر خدا»، ترجمه نغمه پروان، اطلاعات حکمت و معرفت، ش3، صص58-54، تهران: مؤسسه اطلاعات.
 
16. کرباسی زاده، علی، (1387)، «مبانی و شرایط امکان تطبیق میان فلسفه مدرسی مسیحی با حکمت اسلامی»، در مجموعه مقالات نشست تخصصی مطالعات تطبیقی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 
17. لئودلی،(1383)، شرح فلسفه و آثار برگزیده آگوستین قدیس، ترجمه محمد بقائی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات اقبال.
 
18. مجتهدی، کریم، (1379)، فلسفه در قرون وسطی: مجموعه مقالات، تهران: انتشارات امیر کبیر.
 
19. مهاجرنیا، محسن، (1380)، اندیشه سیاسی فارابی، قم: بوستان کتاب.
 
20. Augustine, Aurelius (St. Augustine), (2010), On the Free Choice of the Will, on Grace and Free Choice, and Other Writings, King, Peter, Cambridge:  Cambridge University Press.
21. Copleston, Fredrick, (2003), History of Philosophy(Medieval Philosophy), V2, London-New York: Continuum.
 
22. Dyson, Robert, (2005), St Augustine of Hippo(The Christian Transformation of Political Philosophy), London: Continuum International Publishing Group.