تأملاتی در تأویل گریزی تفکیکیان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

مقاله‌ی حاضر در پی ارائه‌ی تأملاتی در یکی از مبانی فکری مکتب تفکیک، یعنی مبنای اتکا بر ظواهر و پرهیز از تأویل، است. مراد از تأویل در این‌جا برگرداندن لفظ از معنای ظاهر به معنایی است که لفظ در آن ظهور ندارد. تفکیکیان به شدت از این مبنا دم می‌زنند و غیرتفکیکیان (به‌ویژه فلاسفه و عرفا) را به عدم رعایت آن و ارتکاب تأویل و دورشدن از فهم ناب و خالص متون مقدس متهم می‌کنند. در این تأملات، نشان داده‌ایم که تأویل روشی است که در فهم متون از آن گریزی نیست و همه‌ی مکتب‌ها و فرقه‌ها در مواردی ناچار به کاربرد آن می‌شوند؛ و از جمله خود تفکیکیان که در آثارشان می‌توان ردپای فهم مشوب و آمیخته به پیش‌انگاشته‌ها و پیش‌فرض‌های مختلف را مشاهده کرد. 

کلیدواژه‌ها


1. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، (1379)، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران: انتشارات طرح نو.
2. ابن‌تیمیه، (1408)، التفسیر الکبیر، تحقیق عبد الرحمن عمیره، دارالکتب العلمیه‌ی.
3. ابن‌قیم جوزیه، (1412)، مختصر الصواعق المرسله‌ی علی الجهمیه‌ و المعطّله‌، تحقیق سید ابراهیم، قاهره: دارالحدیث.
4. ارشادی نیا، محمّد رضا، (1382)، نقد و بررسی مکتب تفکیک، قم: بوستان کتاب.
5. اسفندیاری، محمّد، (1382)، راه خورشیدی (اندیشه‌نامه و راه‌نامه استاد محمّدرضا حکیمی)، انتشارات دلیل‌ما.
6. اسلامی، سید حسن، (1387)، رؤیای خلوص (بازخوانی مکتب تفکیک)، قم: بوستان کتاب.
7. اصفهانی، میرزا مهدی، (1385)،  ابواب الهدی، تحقیق حسن جمشیدی، قم: بوستان کتاب.
8. -------------، (1405ق.)، مواهب السنیه‌ فی بیان المعاریض و التوریه‌ فی کلمات الائمه‌، در مجموعه خطی ابواب الهدی به خطّ سید محمّد باقر نجفی یزدی.
9. انصاری، ابن‌هشام، (1406ق.)، مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب، تحقیق مازن مبارک و محمّد علی حمداللّه، قم: مکتبه سیدالشهداء.
10. حکیمی، محمّدرضا، (1378)،  اجتهاد و تقلید در فلسفه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
11. ----------، (1388)،  الاهیات الاهی و الاهیات بشری (مدخل)، قم:انتشارات دلیل ‌ما.
12. ----------، (1382)، پیام جاودانه، قم: انتشارات دلیل ما.
13. ----------، (1382)، جامعه‌سازی قرآنی، قم: انتشارات دلیل ما.
14. ----------، (1383)، قصد و عدم‌ وقوع، قم: انتشارات دلیل ما.
15. ----------، (1373)، قیام جاودانه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
16. ----------، (1382)، مرام جاودانه، قم: انتشارات دلیل ما.
17. ----------، (1381)، معاد جسمانی در حکمت متعالیه، قم: انتشارات دلیل ما.
18. ----------، (1383)، مقام عقل، قم: انتشارات دلیل ما.
19. ----------، (1375) مکتب تفکیک، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
20. ----------، (1383) نقد تفکیک و تفکیک نقد، فصلنامه بینات، ش41.
21. حکیمی، محمدرضا، محمد، علی، (1408)،  الحیاه، ج1، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
22. ---------------------، (1409)،  الحیاه‌، ج2، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
23. ---------------------، (1408) الحیاه، ج3، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
24. ---------------------، (1408)، الحیاه، ج4، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
25. ---------------------،(1387)، الحیاه‌، ج1-6، (ترجمه احمد آرام)، قم: انتشارات دلیل ‌ما.
26. ---------------------، (1389)،  الحیاه‌، ج7، قم: انتشارات دلیل ما.
27. ---------------------، (1388)، الحیاه‌، ج8، قم: انتشارات دلیل ما.
28. رازی، فخرالدین، (1993)، اساس التقدیس، با مقدمه‌ی محمّد العریبی، بیروت: دارالفکر اللبنانی.
29. زرقانی، محمد عبدالعظیم، (بی‌تا)، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
30. رحیمیان فردوسی، محمدعلی، (1382)، متأله قرآنی شیخ مجتبی قزوینی خراسانی، قم: انتشارات دلیل ‌ما.
31. شاکر، محمدکاظم، (1382)، مبانی و روش‌های تفسیری، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
32. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1403)،  المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
33. قزوینی، شیخ مجتبی، (1387)، بیان الفرقان، به اهتمام تقی افشاری، قزوین: نشر حدیث امروز.
34. مظفری، حسین، (1385)، بنیان مرصوص، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
35. میرعبدالهی، سید باقر و پورمحمّدی، علی، (1384)، نگاهی به مکتب تفکیک، تهران:  انتشارات همشهری.
36. نصیری، علی، (1386)، مکتب تفسیری صدر المتألهین، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
37. وکیلی، محمدحسن، (1429ق.)، صراط مستقیم (نقد مبانی مکتب تفکیک بر اساس تقریر حجه‌الاسلام و المسلمین سیدان)، ناشر مؤلف.