تحلیلی از ویژگی‌های صفات افعال الاهی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان

چکیده

شناخت خداوند یا همان مبدأ هستی همواره یکی از دغدغه‌های اصلی بشر بوده است. از این‌رو بخش عمده‌ای از آموزه‌های ادیان آسمانی نیز در پاسخ به این دغدغه، به توصیف او اختصاص یافته است. اما از آن جهت که شناخت ذات او به دلایل عقلی و نقلی امکان‌پذیر نیست، حکمای الاهی و متکلمان و آموزه‌های وحیانی شناخت خداوند را در قلمرو صفات دانسته‌ و صفات الاهی را به صفات معرِّف ذات و صفات مفسر فعل الاهی تقسیم نموده‌اند. همان‌طور که صفات معرّف ذات و برگرفته از ذات کامل الاهی دارای ویژگی‌هایی است، صفات فعلی نیز که برگرفته از افعال الاهی است، دارای ویژگی‌ها و معنای خاصی است.
دراین مقاله، برآنیم تا به‌لحاظ نظام معنایی، تفسیری هماهنگ و معنادار از صفات فعل ارائه داده، ویژگی‌های خاص صفات فعلی را از دیدگاه متکلمان و حکماء مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.

کلیدواژه‌ها


* قرآن کریم.
1. دینانی، ابراهیم، (1386)، اسماء صفات حق، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
2. ابن‌سینا، (1379)، التعلیقات، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
3. بنی هاشمی، سید محمد، (1389)، کتاب التوحید، دفتر دوم: معرفت خدا و آثار و احکام آن، انتشارت میز.
4. جوادی آملی، عبدالله،(1383)، تفسیر موضوعی، جلد دوم: توحید در قرآن، قم:انتشارات اسرا.
5. ــــــــــــــــــــــ، (1386)، رحیق مختوم، جلد دوم، قم: انتشارات اسرا.
6. حائری یزدی، مهدی، (1384)، کاوش‌های عقل عملی، فلسفه، اخلاق، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
7. حرانی، (1387)، تحف العقول، ترجمه صادق حسن زاده، قم: انتشارات آل علی.
8. رضی، (1379)، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم: انتشارات مشرقین.
9. زنوزی، ملاعبدالله، (1381)، لمعات الاهیه، مقدمه و تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
10. صدر المتألهین، (1383)، اسفار، ج 1، قم: انتشارات طلیعه نور.
11. ـــــــــــــــ، (1383)، اسفار، ج 6، قم: انتشارات طلیعه نور.
12. ـــــــــــــــ، (1387)، المظاهر الالاهیه، تحقیق سید جلال آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
13. ـــــــــــــــ، (1387)، الهدایه الاثیریه، نسخه خطی.
14. ـــــــــــــــ، (1383)، شرح اصول کافی، تصحیح محمد خواجوی، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
15. صدوق، (1384)، الاعتقادات، ترجمه محمدعلی سلطانی، قم: انتشارات ارمغان طوبی.
16. ــــــ، (1384)، التوحید، ترجمه محمد علی سلطانی، قم:‌ انتشارات ارمغان طوبی.
17. طباطبائی، محمد حسین، (1383)، المیزان، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
18. ــــــــــــــــــــــــ، (1381)، نهایه الحکمه، تصحیح و تعلیق غلامرضا فیاضی، قم: مؤسسه آموزش پژوهشی امام خمینی.
19. طوسی، خواجه نصیر الدین، (1383)، اجوبه المسائل النصیریه، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
20. فیاض لاهیجی، عبدالرزاق، (1383)، گوهرمراد، مقدمه زین العابدین قربانی لاهیجی، قم:‌ مؤسسه تحقیقاتی امام صادق(ع).
21. فیض کاشانی، (1387)، الوافی، ج 1، مشهد: انتشارات کتابخانه امیرالمؤمنین(ع).
22. ـــــــــــــ، (1384)، عین الیقین، قم: انتشارات انوار المهدی(ع).
23. قدردان قرارملکی، محمد حسن، (1386)، پاسخ به شبهات کلامی، دفتر اول: خداشناسی، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی .
24. قمی، قاضی سعید، (1381)، شرح توحید شیخ صدوق، تصحیح و تعلیقه دکتر نجف قلی حبیبی، تهران: انتشارات بنیاد حکمت صدرا.
25. کلینی، (1379)، اصول کافی، تهران: شرکت چاپ و انتشارات اسوه.
26. لواسانی، سید حسن، (1382)، نور الافهام فی علم الکلام، قم: مؤسسه جامعه مدرسین.
27. مصبهح یزدی، محمدتقی، (1363)، تعلیقه علی نهایه الحکمه، مؤسسه راه حق.
28. نراقی، ملا مهدی، (1381)، جامع الافکار و ناقد الانظار، تصحیح مجید هادی زاده، تهران: انتشارات حکمت.