کمال‌گرایی اخلاقی در بوته نقد

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

3 استاد دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

«کمال‌‌گرایی» نظریه‌ای اخلاقی است که از ظرفیت‌های در خور توجهی در تبیین خیر و سعادت آدمی‌برخوردار است. در قرائت رایج از این نظریه، تمرکز بر ذات انسان و ویژگی‌های ذاتی اوست و مدعای اصلی آن این است که انسان از طریق پرورش و شکوفاسازی استعدادهای ذاتی خود می‌تواند به کمال‌ مطلوب خویش نائل شود. طرفداران این نظریه معتقدند ذات انسان فی‌نفسه ارزشمند است و لذا پروراندن استعدادهای ذاتی به سعادت انسان می‌انجامد.
این مقاله پس از بررسی قرائت‌های مختلف کمال‌‌گرایی و تحلیل دعاوی اصلی آن، به مروری بر مهم‌ترین ادله‌ی این نظریه می‌پردازد. در مرحله‌ی بعد، مهم‌ترین ایرادات وارد بر این نظریه، از جمله انکار ذات‌گرایی، طرح و بررسی می‌شوند. اشکال اصلی‌ای که متوجه این نظریه است ذات‌گرایی است که بسیاری از اندیشمندان با آن مخالف‌اند. این مقاله به نحو اختصار، به تحلیل مدعیات این نظریه و بررسی اشکالات مخالفان و پاسخ آن‌ها می‌پردازد. نکاتی که در پاسخ به این اشکالات مطرح می‌شود ما را به این نتیجه رهنمون می‌گردد که کمال‌گرایی به منزله‌ی دیدگاهی که به ذات انسان و کمال‌ او توجه عمیق دارد، قابلیت‌های زیادی در تبیین مسائل اخلاقی جدید دارد.

کلیدواژه‌ها


1. صدرالدین شیرازی (1381)، کسر الاصنام الجاهلیه، تصحیح محسن جهانگیری، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
2. صمدی، هادی، (1384)، «تبیین علمی از دیدگاه همپل»، ذهن، شماره 23.
3. Aristotle (1995),The Complete Works of Aristotle: The Revised Oxford Translation, edited by:Jonathan Barnes, Princeton University Press.
4. Brink, David O., (2003), Perfectionism and the Common Good: Themes in the Philosophy of T. H. Green, New York, Oxford.
5. Dorsey, Dale, (2010) “Three Arguments for Perfectionism”, in Nous, 44: 1.
6. Green, T. H. (1883), Prolegomena to Ethics, ed. A. C. Bradley, Oxford University Press Warehouse.
7. Haybron, Daniel M., (2007), “Well-Being and Virtue” in Journal of Ethics & Social Philosophy, Vol. 2, No. 2.
8. Hurka, Thomas, (1993), Perfectionism, New York: Oxford University Press.
9. Kitcher, Philip (1999), “Essence and Perfection” in Ethics, Oct.
10. Kripke, Saul, (1980), Naming and Necessity, Cambridge: Harvard University Press.
11. Putnam, Hilary, (1979), Meaning and the Moral Sciences, Boston, London and Henley: Routledge & Kegan Paul.
12. Sher, George, (1997), Beyond Neutrality: Perfectionism and Politics, Cambridge: Cambridge University Press.
13. Wall, Steven, (2007), “Perfectionism in Moral and Political Philosophy” in Stanford Encyclopedia of Philosophy.