سازگارگرایی پلی بین جبرگرایی و اختیار

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه قم

2 کارشناس ارشد فلسفه اخلاق دانشگاه قم

چکیده

بدون شک عنصری که می‌تواند مجوز تحسین و نکوهش اعمال پسندیده و زشت و ناروای انسان باشد اختیار است. اما این‌که اختیار چیست و چگونه انسان می‌تواند در جهانی که بر آن جبر علّی حاکم است از آن برخوردار باشد، مسأله‌ای است که بیش‌تر فیلسوفان اخلاق غرب از آن غافل نبوده‌اند. در این میان، برخی جمع این دو را محال دانسته و یکی را به نفع دیگری انکار و دیدگاهی به نام ناسازگارگرایی را پایه‌ریزی کرده‌اند و در مقابل، از عصر مدرن به بعد، اکثر فیلسوفان به منظور احیای مسؤولیت اخلاقی، با پذیرش اختیار از سویی و رد جبرگرایی و اعتقاد به صدفه و اتفاقی بودن امور از سوی دیگر، سعی در جمع این دو نموده، به‌طور بسیار گسترده، دیدگاهی به نام سازگارگرایی را بنا نهادند. در این مقاله، دیدگاه سازگارگرایی از عصر مدرن به بعد بررسی می‌شود. در نهایت، مشخص می‌شود به رغم صحّت سازگارگرایی، سازگارگرایان در ارائه‌ی تبیین دقیقی از آن ناکام مانده و نتوانسته‌اند اختیار و مسؤولیت انسان یا سزاواری او برای تحسین و تقبیح در قبال اعمالش را برای همگان، به‌ویژه ناسازگارگرایان، معقول و موجه نشان دهند.

کلیدواژه‌ها


1. ویلیامز؛ برنارد،(1383)، فلسفه اخلاق، ترجمه م تعلیقات زهرا جلالی، قم: دفتر نشر معارف.
2. Eshleman, Andrew, (2009), "Moral Responsibility", Stanford Encyclopedia of Philosophy, http:// Plato. Stan Edu/ entries/ moral-responsibility/.
3. Ferraiolo, William, (2004), "Against Compatibilism: Compulsion, Free Agency and Moral Responsibility", www.sorites.org.
4. Fischer, John Martin, (2006), My Way, Essays on Moral Responsibility, New York: Oxford University Press.
5. ____________________ and Ravizza, Mark, (2003), Perspective on Moral Responsibility, Eds. John Martin Fischer and Mark Ravizza, USA: Ashgate, 1-45.
6. Fischer, John Martin, (2010), "Precis of My Way: Essay on Moral Responsibility", Philosophy and Phenomenological Research, Vol. IXXX.
7. Frankfurt, Harry, (2003), "Alternate Possibilities and Moral Responsibility", In Moral Responsibility and Alternate Possibilities, Eds. David Widerker and Michael Mckenna, USA: Ashgata, PP. 17-25.
8. _______________, (1971), ‘Freedom of the will and the Concept of a Person’, Journal of Philosophy, 68:5-20; reptinted in (and qouated from) The Importance of What We Can About, (1988), Cambridge: Cambridge University Press.
9. J. Moya, Carlos, (2006), Moral Responsibility, the Ways of Skepticism, London and New York: Routledge.
10. Kane, Robert, (2007), "Libertarianism", In Four Views on Free Will, Ed. Ernest Sosa, USA: Blackwell, pp.5-45.
11. Mckenna, Michael, (2009), "Compatibilism", Stanford Encyclopedia of Philosophy, http: Plato.Stanford, edu/ eatries/ compatibilism.
12. M. Frame, John, "Free Will and Moral Responsibility", IIIM Magazine Online, Volum1, Number 12.
13. Pereboom, Derk, (2007), "Hard Incompatibilism", In Four Views on Free Will, Ed. Ernest Sosa, USA: Blackwel, pp.85-125.
14. _____________, (2003), "Source Incompatibilism and Alternative Possibilities", In Moral Responsibility and Alternate Possibilities, Eds. David widerker and Michael Mckenna, USA: Ashgata, pp.185-200.
15. Timpe. K, (2006), "Free Will", Internet Encyclopedia of Philosophy, www.morries.umn.
Edu /academic/philosophy/halthsis.html.
16. Todd, Patrick and Tognazzini, Neala, (2008), "A Problem For Guidance Control", In The Philosophical Uarterly, Vol. 58, No. 233.
17. Wallace, R. J, (1996), Responsibility and the Moral Sentimens, England, Massachusetts London: Harvard University Press Cambridge.
18. Watson, Gary, (1987), “Free Action and Free Will”, Mind, 96, p. 147-172.
19. __________, (1975), “Free Agency”, Journal of Philosophy, Vol.72, No.8 (Apr.24.1975), 205-220.
20. Wolf, Susan, (2003), "The Real Self View", In Perspective on Moral Responsibility, Eds. John Martin Fischer and Mark Ravizza, USA: Ashgate, pp 151-169.
21. ____________, (1990), Freedom Within Reason, Oxford: Oxford University Press.
22. Zimmerman, Aaron, (2009), "Free Will: Franfurt and Watson", www. Aaron – Zimmerman . com/ wp..../ Moral-psych-Hndt-1-F-09. pdf.