دلالت معجزه از دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم و تحقیقات تهران

2 دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در این مقاله دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی در باب مدلول معجزات بر اساس روش‌شناسی خاص او بررسی می‌شود. عبدالجبار طریق مشهور متکلمان در دلالت معجزه بر صدق ادعای پیامبر، یعنی تمسک به حکمت الاهی را پیش گرفته، اما طرح این دلالت در قالب دلالت وضعی و پرداختن نظریه‌ای به نام «مواضعه» کار وی را از سایرین متمایز نموده است. این تلاش وی در جهت نشان دادن معقولیت معجزه بسیار کارآمد به نظر می‌رسد. هم‌چنین وی بر خلاف سایر متکلمان مسلمان، دلالت معجزه را گسترده‌تر از تصدیق ادعای پیامبر دانسته و آن را به وجود خدا و صدق تعالیم پیامبران نیز بسط و توسعه داده است.

کلیدواژه‌ها


1. احمدی، محمد امین، (1378)، تناقض‌نما یا غیب‌نمون، قم: انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه.
2. جوادی آملی، عبدالله، (1375)، تبیین براهین اثبات خدا، قم: مرکز نشر اسراء.
3. خسروپناه، عبدالحسین، (1385)، «دلالت معجزات بر اثبات وجود خدا»، مجله‌ی قبسات، پاییز، صص: 79 - 94.
4. سبحانی، جعفر، (1417ق)، هیأت علی هدی الکتاب والسنه و العقل، ج: 3، قم: انتشارات موسسه‌ی امام صادق (ع).
5. طباطبایی، سید محمد حسین، (بی‌تا)، اعجاز از نظر عقل و قرآن، قم: نشر فاخته.
6. ــــــــــــــــــــــــــــــ، (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج: 1، بیروت: مؤسسه‌ الاعلمی للمطبوعات.
7. عبدالجبار، قاضی ابن‌الحسن اسدآبادی،(بی‌تا)، المغنی فی ابواب التوحید و العدل،16ج، مصر: بی‌نا.
8. فخر رازی، (بی‌تا)، المطالب العالیه، ج8، قم: انتشارات رضی.
9. کریمی، مصطفی،(1377)، «قلمرو دلالت معجزه»، مجله‌ی معرفت، شماره‌ی 26،صص: 54 – 61.
10. مطهری، مرتضی، (1372)، آشنایی با قرآن، ج1 و 2، تهران: انتشارات صدرا.
11. هاسپرز، جان، (بی‌تا)، فلسفه‌ی دین، قم: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی.
12. هیک، جان، (1372)، فلسفه‌ی دین، ترجمه‌ی بهرام راد، تهران: انتشارات بین المللی الهدی.
13. Swinburne, Richard, (1971), The Existence of God, London: MacMillan and Co.