منطق ربط و سلب لزوم در شرطی سالبه ی کلیه

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده حکمت و فلسفه ایران

چکیده

نگارنده در مقاله‌ی دیگری در تحلیل شرطی‌های سالبه‌ی کلیه، با فرمول‌بندی عبارات ابن‌سینا نشان داده است که به تحلیل ابن‌سینا ایراد صوری مهمی وارد است و تلاش‌های ابن‌سینا در پاسخ به آن، پذیرفتنی نیستند. او به کمک تحلیل ابن‌سینا از موجبه‌ی کلیه، پاسخ دیگری به ایراد مورد نظر یافته، اما نشان داده است که این پاسخ نیز توان دفع ایراد را ندارد. در پایان، وی حل نهایی مسأله را، به عنوان مسأله‌ای باز، فراروی پژوهندگان قرار داده است. اکنون در این مقاله، نشان می‌دهیم که ایراد تحلیل‌های آن مقاله در تابع ‌ارزشی گرفتن شرطی است و با تبدیل آن به شرطی ربطی، ایراد مرتفع می‌گردد. البته کاربرد شرطی‌های ربطی هرچند در سالبه‌ی کلیه‌ی لزومی با کامیابی همراه است، در تحلیل موجبه‌ی جزییه لزومیه با دشواری‌هایی روبه‌رو است. نشان می‌دهیم که با استفاده از تفکیک «لزومی حقیقی» و «لزومی لفظی» (که یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های ابن‌سینا است) و با وارد ساختن «امکان مقدم» در تحلیل موجبه‌ی کلیه‌ی لزومیه، این دشواری‌ها را می‌توان پشت سر گذاشت.

کلیدواژه‌ها


منابع

1. ابن‌سینا، حسین، (964 م)، الشفاء، المنطق، القیاس، القاهره: دار الکاتب العربی للطباعه و النشر.
2. اردشیر، محمد، (1383)، منطق ریاضی، تهران: هرمس.
3. اندرتون، هربرت بی.، (1366)، آشنایی با منطق ریاضی، ترجمه‌ی غلامرضا برادران خسروشاهی و محمد رجبی طرخورانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
4. جفری، ریچارد، (1366)، قلمرو و مرزهای منطق صوری، ترجمه پرویز پیر، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
5. حجتی، سید محمد علی و علیرضا دارابی، (1386)، «بررسی و مقایسه دو دلالت شناسی منطق مرتبه دوم»، مطالعات و پژوهش‌ها، مجله علمی- پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان دوره‌ی دوم، شماره 51، صص: 69 - 84.
6. دارابی، علیرضا، (1384)، بررسی نحوی و معنایی منطق درجه‌ی دوم، پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد به راهنمایی سید محمد علی حجتی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
7. رید، استیون، (1385)، فلسفه‌ی منطق ربط، ترجمه‌ی اسداله فلاحی، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
8. طوسی، نصیر الدین، (1367)، اساس الاقتباس، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
9. فلاحی، اسداله، (1386الف)، نقض بولی و نقض دمورگان در منطق کلاسیک و منطق ربط، رساله‌ی دکتری به راهنمایی لطف اله نبوی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
10. ـــــــــــــ، (1386ب)، «صورت‌بندی جدیدی از قضایای حقیقیه و خارجیه»، آینه معرفت 11، تابستان، صص: 30 - 61.
11. ـــــــــــــ، و لطف‌اله نبوی (1387)، «اعتبار در جهان‌های ممکن»، پژوهش‌های فلسفی - کلامی 35، بهار، صص: 69 - 88.
12. ـــــــــــــ، (1388الف)، «صورت‌بندی قضایای خارجیه با محمول وجود»، معرفت فلسفی 23، بهار، صص: 51-76.
13. ـــــــــــــ، (1388ب)، «سلب لزوم و لزوم سلب در شرطی سالبه کلیه»، معرفت فلسفی، 25، پاییز، صص: 233 - 260.
14. ـــــــــــــ، (1388ج)، «لزومی حقیقی و لزومی لفظی»، فلسفه و کلام اسلامی (مقالات و بررسی‌ها)، دفتر 1، پاییز و زمستان، صص: 107 - 129.
15. ـــــــــــــ، (1389)، «استنتاج از دو ممکن نزد ابن‌سینا و پیروانش»، کتاب ماه فلسفه، 35، مرداد، صص: 18 - 25.