چیستی سعادت از منظر سهروردی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

سهروردی در آثار و مکتوبات متعدد خویش، درباره‌ی سعادت بحث کرده و همین امر مبین اهمیت فراوان این مسأله در دیدگاه اوست. شیخ اشراق تنها به بیان یک تعریف از سعادت اکتفا کرده است و سعادت را در برخی از مکتوباتش به دو قسم سرمدی (آن جهانی) و مجازی (این جهانی) و در برخی دیگر از آثارش به دو قسم ابدی و غیر ابدی تقسیم کرده است. او هم‌چنین بر این باور است که میان نور و سعادت رابطه‌ی وثیقی وجود دارد و سعادت را امری مشکک می­داند. او گرچه به‌ظاهر ملاک­های متعددی برای سعادت عظمی ارائه داده است، می‌توان این دیدگاه‌های به ظاهر متعارض را با یک‌دیگر جمع کرد. او هم‌چنین برخلاف ارسطو و سعادت­گروان جسمانی، بر این باور است که امکان دست­یابی به سعادت عظمی در این دنیا وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


1. ابن سینا، (1363)،  المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: مؤسسه مطالعات اسـلامـی، دانشـگاه مـک گـیـل با همکاری دانشگاه تهران.
2. ـــــــــ، (1400ق.)، رساله فی السعاده، این رساله در مجموعه­ای تحت عنوان رسائل الشیخ الرئیس ابن علی الحسین بن عبدالله بن سینا، قم: انتشارات بیدار.
3. ـــــــــ، (1418)،  الشفاء،  الالهیات، تحقیق حسن­زاده آملی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
4. ـــــــــ، (1999)، رساله فی العهد، مجموعه­ی الفلسفه الاسلامیه ج: 4، تحت نظر فؤاد سرگین، آلمان: انتشارات معهد تاریخ العلوم العربیه والاسلامیه.
5. ـــــــــ، (1999)، رساله مهیه­الصلوه، این رساله در مجموعه­ای تحت عنوان الفلسفه الاسلامیه ج: 35 چاپ شد.
6. ـــــــــ، (1999)، رساله فی النفس و بقائها و معادها، این رساله در مجموعه­ای تحت عنوان الفلسفه­ الاسلامیه، ج: 43 چاپ شد.
7. ـــــــــ، (1413 ه. ق، 1371 ه. ش)، المباحثات، تصحیح و تعلیق: محسن بیدارفر، قم: انتشارات بیدار.
8 . ـــــــــ، (1999)، رساله فی اقسام العلوم العقلیه، این رساله در مجموعه­ای تحت عنوان الفلسفه الاسلامیه، ج: 42 چاپ شد.
9. ـــــــــ، (1999)، رساله فی ابطال احکام النجوم، این رساله در مجموعه‌ای تحت عنوان الفلسفه الاسلامیه ج: 43 چاپ شد.
10. ـــــــــ، (1383 ش)، رساله نفس، با حواشی و تصحیح: دکتر موسی عمید، همدان: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و دانشگاه ابن­سینا.
11. ـــــــــ، (1403 ق)، الاشارات والتنبهیات، قم: دفتر نشر الکتاب.
12. ـــــــــ، (1364 ق)، النجاه بین الفرق فی بحر الضلالات، تصحیح و مقدمه دانش­پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
13. ارسطو، (1378)،  اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: طرح نو.
14. اینتایر، السدیر مک، (بی تا)، «اخلاق فضیلت»، مجله نقد و نظر، ش 13 – 14.
15. بریه، امیل، (1354)، تاریخ فلسفه در دوره انتشار فرهنگ یونانی و دوره رومی، ترجمه‌ی علیمراد داوری، تهران: دانشگاه تهران.
16. پینکانس، ادموند، (1382)، از مسأله­محوری تا فضیلت­گرایی، ترجمه‌ی حمیدرضا حسنی، مهدی علی­پور، قم: نشر معارف.
17. خواجه نصیر، (1367)، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
18. دشتکی شیرازی، غیاث الدین منصور، (بی‌تا)، اشراق هیاکل النور لکشف ظلمات شواکل الغرور، تقدیم و تحقیق علی اوجبی، تهران: میراث مکتوب.
19. راسل، براتراند، (1980)، الفوز بالسعاده، ترجمه‌ی سمیر عبده، بیروت: دار مکتبه­الحیاه.
20. ژکس، (1362)، فلسفه اخلاق (حکمت عملی)، ترجمه‌ی ابوالقاسم پورحسینی، تهران: امیرکبیر.
21. سهروردی، (1976)، مجموعه مصنفات، التلویحات، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
22. ـــــــــــ، (1976)، مجموعه مصنفات، المشارع والمطارحات، تصحیح و مقدمه هنری کربین، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
23. ـــــــــــ، (1976)، مجموعه مصنفات، حکمه­الاشراق، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
24. ـــــــــــ، (1977)، مجموعه مصنفات، یزدان شناخت، تصحیح، تحشیه و مقدمه، سیدحسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
25. ـــــــــــ، (1373)، مجموعه مصنفات، پرتونامه، تصحیح، تحشیه و مقدمه سید حسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
26. ـــــــــــ، (1373)، مجموعه مصنفات، الواح عمادی، تصحیح، تحشیه و مقدمه سیدحسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
27. ـــــــــــ، (1373)، مجموعه مصنفات، بستان القلوب، تصحیح، تحشیه و مقدمه سیدحسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
28. ـــــــــــ، (1373)، مجموعه مصنفات، هیاکل­النور، تصحیح، تحشیه و مقدمه سیدحسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
29. ـــــــــــ، (1373)، مجموعه مصنفات، صفیر سیمرغ، با تصحیح، تحشیه و مقدمه سید حسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
30. ـــــــــــ، (1373)، مجموعه مصنفات، کلمات ذوقیه یا رساله الابراج، تصحیح، تحشیه و مقدمه سیدحسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
31. ـــــــــــ، (1380)، مجموعه مصنفات، الالواح العمادیه، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
32. ـــــــــــ، (1380)، مجموعه مصنفات، اللمحات، تصحیح نجفقلی حبیبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
33. شهرزوری، (1373)، شرح­حکمه­الاشراق، تهران: موسسه­مطالعات­ و تحقیقات­ فرهنگی (پژوهشگاه).
34. ـــــــــ، (1385)، رسائل الشجره الالهیه فی علوم الحقائق الربانیه، تحقیق، تصحیح و مقدمه نجفقلی حبیبی، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
35. صانعی دره­بیدی، منوچهر، (1377)، فلسفه اخلاق در تفکر غرب، تهران: انتشارات سروش.
36. فارابی، (1413ق.)، تحصیل السعاده، این رساله در کتابی تحت عنوان الاعمال الفلسفیه جزء اول با تحقیق، مقدمه و تعلیق جعفر آل­یاسین، توسط دارالمناهل در بیروت چاپ شده است.
37. ــــــ، (1413ق.)، فیما یصح و مالایصح احکام النجوم، تصحیح، مقدمه و تعلیق، جعفر آل‌یاسین، بیروت: دارالمناهل.
38. ــــــ،  (1413ق.)، التنبیه علی سبیل السعاده، الاعمال الفلسفیه، تصحیح، مقدمه و تعلیق جعفر آل­یاسین، بیروت: دارالمناهل، جزء اول.
39. ــــــ،  (1405ق.)، فصول المنتزعه، تهران: الزهراء، چاپ دوم.
40. ــــــ،  (1349ق.)، رساله تجرید الدعاوی القلبیه، حیدرآباد کن: مطبعه مجلس دائره المعارف العثمانیه.
41. ــــــ،  (1325ق.)، عیون المسائل، این رساله در کتابی تحت عنوان المجموع من مؤلفات ابی نصرالفارابی در مصر در مطبعه سعادت چاپ شده است.
42. ــــــ،  (1366)، السیاسه المدنیه، تهران:الزهراء.
43. ــــــ،  (1345ق.)، رساله فی اثبات المفارقات، حیدرآباد کن: مطبعه مجلس دائره المعارف العثمانیه.
44. ــــــ،  (بی‌­تا)، رساله المله، تصحیح محسن مهدی، چاپ دوم، آلمان: دارالمشرق.
45. ــــــ، (بی‌تا)،  آراء اهل المدینه الفاضله، این رساله در مجموعه­ای تحت عنوان الفلسفه الاسلامیه، ج: 14، توسط منشورات «معهد تاریخ العلوم العربیه والاسلامیه» زیر نظر فؤاد سزگین چاپ شده است.
46. ــــــ،  (2002 م)، احصاءالعلوم، تقدیم، شرح و تبویب، علی بوملحم، بیروت: دار و مکتبه الهلال.
47. فتحعلی خانی، محمود، (1374)، سعادت در فلسفه اخلاق، معرفت، زمستان، ش 15.
48. فرانکلنا، ویلیام کی، (1376)، فلسفه اخلاق، ترجمه‌ی هادی صادقی، طه.
49. قطب­الدین شیرازی، (1380)، شرح حکمه­الاشراق، تهران، دانشگاه تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل.
50. کاپلستن، فردریک، (1362)، تاریخ فلسفه، ترجمه‌ی جلال­الدین مجتبوی، قسمت اول و دوم، ج: 1، انتشارات علمی و فرهنگی.
51. گمپرش، تئودر، (1375)، متفکران یونانی، ترجمه‌ی محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
52. مصباح­یزدی، مجتبی، (1378)، فلسفه­اخلاق، چاپ­سوم، قم: موسسه­آموزش­و­پژوهشی امام‌ خمینی.
53. مصباح یزدی، محمدتقی، (1373)، دروس فلسفه اخلاق، چاپ سوم، تهران: انتشارات اطلاعات.
54. Brand. B. Richard, (1972), "Happiness", Encyclopedia of Philosophy, by G.E Paul Edvard. Maclillan Rublishiny, V. 3.
55. Griffin J.P., (1998), "Happiness", Encyclopedia of Philosophy, by G.E Edward Carry. London and New yourk: Routledge, V. 4.