متافیزیک ارسطو و ابن سینا در تقابل با دیدگاه مثُل

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

مدرس دانشگاه پیام نور شیراز

چکیده

بنا بر متافیزیک افلاطون، اعتقاد بر این است که برای هر یک از انواع موجود در عالم ماده، فردی نوری مجردعقلانی مستقل قائم به ذات در عالم مجردات موجود است که مدبر انواع مادی خود می‌باشد. در واقع، افلاطون با ارائه‌ی این دیدگاه، به دنبال آن بود که بتواند باور به عنصر بقا و پایداری و به تبع آن، شناخت یقینی نسبت به اشیا را موجه نماید. دیدگاه مُثُل در تقابل با متافیزیک ارسطو و ابن سینا، غیرمبرهن و غیرمنطقی شناخته شده است.
نگارنده در صدد آن است که ضمن ترسیم ساختار کلی دیدگاه مثل و بیان براهین ارائه‌شده در نفی و اثبات این دیدگاه، باارزیابی تقابل دو نظام متافیزیکی (متافیزیک ارسطو - ابن سینا و متافیزیک افلاطونی) نشان دهد که تا چه اندازه متافیزیک افلاطون در تقابل با متافیزیک ارسطو و ابن سینا، قادر به اثبات عالمی مافوق جهان محسوس می‌باشد. در پایان مقاله نیز اشاره‌ای کوتاه به یک فرضیه داریم که می‌تواند با روی‌کردی میان‌رشته‌ای در ایجاد سازگاری و تمرکز میان فلسفه و دیگر علوم، نقش شایان توجه‌ای داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


1. ابن سینا، حسین بن علی، (1376)،الاهیات من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن زاده آملی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه.
2. ابن سینا، (1305 ق)، شفا، الاهیات، تهران: چاپ سنگی.
3. ابن سینا، (1363)، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مگ گیل.
4. ابن سینا، (1371)، المباحثات، تحقیق و تعلیق محسن بیدار، قم: انتشارات بیدار.
5. ابن سینا، (1379)، التعلیقات، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه.
6. ابن سینا، (1383)،رساله نفس، با تصحیح دکتر موسی عمید، همدان: دانشگاه بوعلی سینا و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
7. ابن سینا، (1364)، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، با ویرایش و دیباچه‌ی محمد تقی دانش پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
8. ابن سینا، (1375)، الاشارات و التنبیهات، با شرح نصیر الدین الطوسی، قم: نشر البلاغه.
9. ابن سینا، (بی‌تا)، رسایل، قم: نشر بیدار.
10. ارسطو، (1367)، مابعدالطبیعه، ترجمه‌ی دکتر شرف‌الدین خراسانی، تهران: نشر گفتار.
11. ارسطو، (1080 م)،متافیزیک.
12. افلاطون، (1362)، پنج رساله، ترجمه‌ی محمود صناعی، تهران: مرکز انتشارات علمی فرهنگی.
13. افلاطون، (1355)، جمهور، ترجمه‌ی فؤاد روحانی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
14. افلاطون، (1362)، چهار رساله، ترجمه‌ی محمود صناعی، تهران: مرکز انتشارات علمی فرهنگی.
15. افلاطون، (1366)، دوره‌ آثار، ترجمه‌ی‌ محمد حسن‌ لطفی‌ تبریزی، ج: 1، تهران: شرکت‌ سهامی‌ انتشارات‌ خوارزمی.
16. بریه، امیل، (1352)، تاریخ فلسفه، ترجمه‌ی علی مراد داوودی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
17. پاپکین، ریچارد و استرول، آوروم، (1402ق)،کلیات فلسفه، ترجمه‌ی سیدجلال‌الدین مجتبوی، تهران: انتشارات حکمت.
18. رازی، محمدبن محمد، (‌1384)، شرح رساله شمسیة، تصحیح محسن بیدار فر، چاپ سوم،‌ قم:‌ انتشارات بیدار.
19. سهروردی، یحیی، (1315 ق)، حکمة الاشراق‌، تهران: چاپ سنگی.
20. ـــــــــــــــــ، (1356)، الالواح‌العمادیة، به‌ کوشش‌ نجفقلى‌ حبیبى‌، تهران.‌
21. ـــــــــــــــــ، (1356)، اللمحات، به‌ کوشش‌ نجفقلى‌ حبیبى‌، تهران.
22. سبزواری، ملاهادی، (1369)، شرح المنظومة، ج: 2، تهران: نشر ناب.
23. شیرازی، قطب ‌الدین، (بی‌تا)، شرح حکمت اشراق، چاپ الحجری.
24. صدرالدین شیرازی، (1376ق)، حکمت المتعالیه فی الاسفار عقلیه الاربعه، ج: 1، 2 و 5  و 9، با حاشیه ملاهادی سبزواری، قم: مکتبه المصطفوی.
25. صدرالدین شیرازی، (1380)، الاسفار الاربعة، ج: 2 و 7، تحقیق و تصحیح مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
26. طباطبایی، سید محمد حسین، (1420 ق)، نهایة الحکمة، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
27. کاپلستون، فردریک، (1362)،تاریخ فلسفه، ترجمه‌ی سید جلال الدین مجتبوی، ج: 1، تهران: مرکز انتشارات علمی فرهنگی.
28. هومن، محمود، (1348)، تاریخ فلسفه (از آغاز تا نخستین آکادمی)، چاپ دوم، تهران: کتابخانه طهوری.
29. یاسپرس، کارل، (1357)، افلاطون، ترجمه‌ی محمد حسن لطفی تبریزی، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
30. Wolf son, Harry Austryn, (1958), The Philosophy of the Kalam, Boston.