پیش فرض های کلامی روش های نقد حدیث غدیر در منابع کلامی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار بخش علوم قرآنی و فقه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

مقاله حاضر در مقام آن است که با روش تحلیل محتوا نشان دهد متکلمان مسلمان در سطح موجه‌سازی به روش‌های یکسان عمل کرده‌اند. با این وجود، فهم و برداشت‌های آنان یکسان نیست و رقابت نظری همچنان پابرجاست. با تأمل در ریشه‌های این اختلاف برداشت‌ها، دانسته می‌شود پیش‌فرض‌های کلامی آنان مهم‌ترین زمینه و دلیل این تکثر آراء و تداوم آن است. با تتبع در منابع کلامی فریقین می‌توان به هشت مبنای کلامی از جهات مختلف دست یافت که مهم‌ترین آن‌ها جایگاه عقل در شناخت حسن و قبح ذاتی افعال و به تبع آن مسألة عدل الهی و نظام اصلح، الهی و بشری بودن امامت، شرایط امام و طریق تعیین است. راه برون‌رفت از تنگنای اختلاف یاد شده، نه‌تنها تکیه بر سطح موجه‌سازی، بلکه به شهادت کتب کلامی، فراوردة اکثری آن، تکرار مکررات است که مهم‌تر، باز اندیشی در پیش‌فرض‌ها ازجهت میزان اعتبار، میزان ارتباط لایه‌ای آن‌ها با هم و تعیین جایگاه هریک در شکل‌گیری لایة بیرونی است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آمدی، سیف‌الدین (1413ق). غایة المرام فی علم الکلام‏‏. بیروت: دارالکتب العلمیة. ‏
آمدی، سیف‌الدین (1423ق). أبکار الأفکار فی أصول الدین‏‏. (تحقیق: احمد محمد المهدى). قاهره:‏ دارالکتب‏.
ابن‌تیمیه (1406ق). منهاج السنة النبویة. (تحقیق: محمد رشاد سالمس). ریاض: جامعة‌الامام محمد بن سعود الاسلامیه.
ابن‌حزم اندلسى (1416ق). الفصل فی الملل و الأهواء و النحل‏. (تعلیق: احمد شمس‌الدین). ‏بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‌میثم بحرانى‏ (1406ق). قواعد المرام فی علم الکلام، چاپ دوم. قم: مکتبة آیة‌الله مرعشی نجفی.
ابو‌صلاح حلبى‏ (1404ق). تقریب المعارف. قم: انتشارات الهادی.
ایجى، قاضی عضدالدین؛ جرجانی، میرسیدشریف (1325ق). شرح المواقف‏. (تصحیح: بدرالدین نعسانى). افست قم: الشریف الرضی.
تفتازانى‏، سعدالدین مسعود بن عمر (1407ق). شرح العقائد النسفی. (تحقیق: دکتر حجازى سقا). قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریة.
تفتازانى‏، سعدالدین مسعود بن عمر (1409ق). شرح المقاصد. (مقدمه، تحقیق و تعلیق: عبدالرحمن عمیره‏). افست قم: الشریف الرضی.
جرجانی، السیدالشریف علی بن محمد (1412ق). التعریفات‌، چاپ چهارم. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
حنفی ماتریدی، ابوالثناء (1995م). التمهید لقواعد التوحید. (محقق: عبدالمجید ترکی). بیروت: دارالغرب الاسلامی.
شهرستانی، محمد بن ابی‌القاسم (1425ق). نهایة الأقدام فی علم الکلام. (تحقیق: احمد فرید مزیدى‏). بیروت: ‏دارالکتب العلمیة.
شریف‌مرتضى، علی بن حسین بن موسی (1410ق). الشافی فی الإمامة، چاپ دوم. تهران: مؤسسة الصادق(ع).
علامة حلى‏ (1379ش). منهاج الکرامة فی معرفة الإمامة. مشهد: مؤسسة عاشورا.
علامة حلى‏ (1382ش). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (قسم الالهیات)، چاپ دوم. ‏قم: مؤسسة امام صادق(ع).
غزالی، ابوحامد (1409ق). الاقتصاد فی الاعتقاد. بیروت: دارالکتب العلمیة.
فخررازى‏، محمد بن عمر (1411ق). المحصل.‏ (مقدمه و تحقیق: دکتر اتاى). عمان: دارالرازی. ‏
فخررازى‏، محمد بن عمر (1986م). الأربعین فی أصول الدین‏. قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریة.
قاضی عبدالجبار بن احمد (1422ق). شرح الأصول الخمسة.(مصحح: احمد بن حسین بن ابی‌هاشم). بیروت: داراحیاء التراث العربی.‏
قاضی عبدالجبار بن احمد (1965-1962م). المغنی فی أبواب التوحید و العدل‏. (تحقیق: جورج قنواتى‏). قاهره: الدارالمصریة. ‏
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1407ق). تجرید الاعتقاد. (تحقیق: محمدجواد حسینى جلالى). ‏تهران: مکتب الاعلام الاسلامی‌.