تحلیل فلسفی فرایند علم شهودی به خداوند در حکمت متعالیه (با الهام از آیات و روایات)

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هأت علمی دانشکده الهیات دانشگاه قم

چکیده

انسان با دو روش متفاوت می تواند خداوند را بشناسد. یکی معرفت حصولی و دیگری معرفت حضوری. در معرفت حصولی، انسان به واسطه صور و مفاهیم، شناختی غیرمستقیم به خداوند پیدا می کند؛ اما در معرفت حضوری، انسان به وجود عینی خدواند مرتبط و متصل می گردد؛ به طوریکه هیچ واسطه ای بین او و خداوند حائل نمی شود. در این معرفت به اندازه سعه وجودی انسان، خداوند در او ظهور و تجلی می یابد. معرفت حضوری، گرچه به نحو فطری و بالقوه در نهاد همه انسانها به ودیعت گذاشته شده و درجات ضعیفی از آن برای برخی از انسانها مقدور و میسر است، اما فعلیت یافتن و شکوفا کردن آن بسیار دشوار و طاقت فرسا بوده و به میزان رفعت جایگاهش، دور از دسترس انسانها است. معرفت حضوری و شهودی خداوند ذومراتب بوده و در مراتب بالای آن انسان می تواند به قرب خدواند و حتی فنای فی الله نائل شود. دشواری و کمیابی چنین مقام و معرفتی باعث بروز شک و تردید در امکان تحقق آن شده است. بنابراین مهمترین سئوال قابل طرح درباره معرفت شهودی خداوند این است که آیا با روش و استدلال فلسفی می توان امکان و کیفیت وقوع چنین مقام و معرفتی را اثبات و تحلیل نمود؟ در نوشتار پیش رو با روش تحلیلی توصیفی و با کمک برخی اصول فلسفی حکمت متعالیه، مانند «عین ربط بودن معلول نسبت به علت» که ملهَم از آیات وروایات بوده، فرایند وقوع معرفت شهودی به خداوند را اثبات و تحلیل خواهیم کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 19 اسفند 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار