بررسی تطبیقی نظریه اتحاد عاقل با معقول از دیدگاه فلوطین و ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه شاهد

2 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه شیراز

3 دانشجوی دکتری رشته فلسفه وکلام اسلامی دانشگاه شیراز

چکیده

مسأله اتحاد عاقل با معقول از جمله مباحث فلسفی است که با ترجمه آثار فلاسفه نوافلاطونی وارد عالم اسلام گردید و متفکران مسلمان با آن آشنا شدند. فلوطین مهم‌ترین نماینده مکتب فلسفی نوافلاطونی است که مباحث گسترده‌ای در مورد مسأله اتحاد عاقل با معقول مطرح نموده و استدلال‌هایی نیز از طریق واحد حقیقی بودن عقل مجرد، بالفعل بودن و بالقوه نبودن و در نهایت حاضر بودن معقول در نزد عاقل اقامه نموده است. در ذیل هر یک از این مباحث، به بررسی و تطبیق دیدگاه‌های ملاصدرا در این زمینه پرداخته می‌شود. یافته‌های این پژوهش آن است که هر چند در موارد بسیاری استدلال‌های ملاصدرا قابل تطبیق با دلایل فلوطین می‌باشد، ولی ملاصدرا اتحاد عاقل با معقول را در ادراک موجودات دیگر و هم چنین ادراکات حسی و خیالی نیز جاری می‌داند. در حالی که فلوطین اتحاد عاقل با معقول را صرفا در ادراک ذات مجرد تبیین و اثبات نموده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات