بررسی لوازم ذهنی-عینی نظریه وحدت وجود در اندیشه پاراماهانسا یوگاناندا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده مطالعات اسلامی، دانشگاه بین المللی اهل بیت (ع)، تهران، ایران.

چکیده

نظریة وحدت وجود نزد پاراماهانسا یوگاناندا به‌منزلة محور تمام نگرش‌ها و کنش‌های انسان است؛ زیرا نه‌تنها آن را مؤید و موجب اتحاد با خدا می‌داند، بلکه عامل تحقق موفقیت را در سیطرة این نگرش به‌حساب می‌آورد. ازاین‌رو، پرسش مقاله این‌‌ است که تا چه‌اندازه الزامات ذهنی ـ عینی نظریة وحدت وجود در اندیشة یوگاناندا اعتبار دارد؟ یافته‌های پژوهش که با روش تحلیلی ـ انتقادی انجام شده است، نشان می‌دهد این نظریه که برمدار تبیین وی از اصالت شهود و اتحاد وجودی فراهم می‌شود، از انسجام کافی برخوردار نیست؛ چراکه در مقام اعتباربخشی به شهود، نه‌تنها آگاهی حسی را نامعتبر می‌داند، بلکه کلیت فرآیند اندیشه و عقلانیت را نیز بی‌اعتبار می‌خواند. ازیک‌سو، خوانش «حلولی» او از نظریه، به‌لحاظ منطقی امکان‌پذیر نبوده و برداشتی سطحی قلمداد می‌شود و ازسوی‌دیگر، در سیطرة نظریه، به‌منزلة عامل موفقیت دچار تسری حکم و سفسطه می‌شود؛ چون غفلت می‌ورزد که اعتقاد به این نگرش، قرین کوشش‌های متناسب با مصادیق موفقیت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم.
ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن علی (1403ق). عوالی اللئالی. قم: سیدالشهداء.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375ش). النفس من کتاب الشفاء. (تصحیح: حسن حسن‌زادة آملی). قم: بوستان کتاب.
ابن‌عربی، محی‌الدین (1405ق). فتوحات مکیه. بیروت: دار‌الصادر.
اربلی، علی بن عیسی (۱۴۲۱ق). کشف الغمّه.  (تحقیق: احمد حسینی اشکوری). قم: انتشارات رضی.
تمیمى آمدى، عبدالواحد (1373ش). غررالحکم و دررالکلم. (شرح: آقا جمال خوانسارى). تهران: دانشگاه تهران.
جوادی ‌آملی، عبدالله (1370ش). شناخت‌شناسی در قرآن. قم: مرکز مدیریت حوزة علمیة قم.
حسینی طهرانی، محمدحسین (1426ق). مهر تابان. مشهد: نور ملکوت قرآن.
سبزوارى، ملاهادى (1351ش). اسرارالحکم. (حواشی: ابوالحسن شعرانی). تهران: اسلامیه.
الشعیری، محمد (۱۳۶۳ش). جامع الأخبار. قم: انتشارات رضی.
صدرالدین­شیرازی، محمد بن ‌ابراهیم (ملاصدرا) (1360ش). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تهران: مرکز نشر دانشگاهى‏.
صدرالدین­شیرازی، محمد بن ‌ابراهیم (ملاصدرا) (1363ش). مفاتیح الغیب. (تصحیح: محمد خواجوی). تهران: موسسة تحقیقات فرهنگی.
صدرالدین­شیرازی، محمد بن ‌ابراهیم (ملاصدرا) (1981). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طباطبایی، محمدحسین (1348ش). شیعه در اسلام. قم: دارالتبلیغ اسلامی.
طرابلسی، ابوالفتح (1383ش). کنز الفوائد. قم: مجمع ذخائر اسلامی.
غزالی، محمد بن محمد (1971). المقصد الاسنی فی شرح معانی اسماءاللّه الحسنی، ج۱. بیروت: چاپ فضله شحاده.
مقداد بن عبداللّه (1380ش). اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه، ج۱. قم: چاپ محمدعلی قاضی ‌طباطبایی.
نوری، میرزا حسین (1408ق). مستدرک الوسائل. قم: مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
یوگاناندا، پارماهانسا (1378ش). او کجاست. (ترجمه: توران‌دخت تمدن). تهران: نشر هما.
یوگاناندا، پارماهانسا (1380ش). انسان در جست‌وجوی جاودانگی. (ترجمه: توران‌دخت تمدن). تهران: تعالیم حق.
یوگاناندا، پارماهانسا (1384ش). تقویم معنوی؛ اندیشه‌های الهام‌بخش برای هر روز. (ترجمه: مهین میلانی). تهران: درسا.
یوگاناندا، پارماهانسا (1388ش). سرگذشت یک یوگی. (ترجمه: گیتی خوشدل). تهران: پیکان.