بررسی وحدت مدینۀ ملاصدرا با توجه به مفهوم پولیتِیا نزد ارسطو

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فلسفۀ اسلامی و حکمت معاصر، پژوهشکدۀ فلسفه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

2 گروه روش‌شناسی علوم انسانی، پژوهشکدۀ تاریخ و فلسفۀ علم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

پولیتِیا در نظر افلاطون و ارسطو به‌منزلۀ پسوخه (نفس) یا صورتِ پولیس است. نزد ارسطو، پولیتِیا بُن و «اساس»ی است که مبتنی بر آن، قوۀ حاکم و نوع حکومت، قوا و عناصر حکومتی، نحوۀ توزیع آنها و حد بهره‌مندی هریک از قدرت، و غایت و هدف کل پولیس یا اجتماعات آن تعیین می‌شود. پولیتِیا نزد ایشان به‌منزلۀ پاسخ به مسئلۀ وحدتِ پولیس بوده است و با آن، وحدت میان پولیس (شهر)، پولیتِس (شهروند)، پولیتِئوئُو (کنش شهروندی) و پولیتیکوس (سیاست‌مدار) حاصل می‌شود. نزد ملاصدرا حکمت مدنی، حکمت منسوب به مدینه است و انسان مدنی مفهومی مشکک است که از اهل مدینه تا رئیس مدینه را شامل می‌شود. با توجه به ابتنای حکمت متعالیه بر اصالت وجود و وحدت تشکیکی آن، مسئلۀ بررسی حاضر، مسئلۀ وحدت مدینه نزد ملاصدرا است. پژوهش حاضر به روش تحلیلی‌تطبیقی با ماهیت روش کتابخانه‌ای انجام شده و متناسب با آن، مفهوم پولیتِیا به‌عنوان مفهوم مرکزی پژوهش قرار گرفته و از استعارۀ نفس به‌عنوان حدّ وسط برای نزدیک شدن به مفهوم پولیتِیا بهره گرفته شده است. سپس حکمت مدنی ملاصدرا در نسبت با معنای تفصیلی پولیتِیا در سه بخش نوع حکومت و قوۀ حاکم، تعیین و تنظیم نسبت قوا با یکدیگر و غایت مدینه بررسی شده است. در نتیجه، وحدت امر معاش و امر معاد نزد ملاصدرا به‌منزلۀ پولیتِیای مدینۀ او اعلام شده است. اهمیت این پژوهش ازآن‌رو است که می‌تواند به بررسی آرای فلاسفۀ اسلامی در حکمت عملی در نسبت با علوم انسانی کمک کند و زمینه‌ای برای بررسی تفصیلی مدنیّت، سیاست و قانون در حکمت متعالیه باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 18 شهریور 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار