بررسی انتقادی فیزیکالیسم به مثابه پیش‌فرض معیار روانی در توجیه این‌همانی شخصی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری فلسفه اسلامی، گروه فلسفه و کلام، دانشکده فلسفه و اخلاق، دانشگاه باقر العلوم(ع)، قم، ایران.

2 استاد گروه فلسفه و کلام، دانشکده فلسفه و اخلاق، دانشگاه باقر العلوم(ع)، قم، ایران.

چکیده

این­همانی شخصی به معنای بقای هویت واحد و مستمرِّ شخص در طول زمان، امری وجدانی است. در تحلیل عقلی و فلسفی از ملاک و معیارِ این­همانی مذکور، نظریات متفاوتی بیان شده است. معیار روانی، «استمرار روانی» را عامل بقایِ وحدت و هویت شخص می­داند. برای بررسی این نظریه، لازم است مبانی و پیش­فرض­های نظریة مذکور، مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد. به همین منظور با روش تحلیلی-انتقادی نشان داده­ایم که معیار روانی، ریشه در تبیین فیزیکالیستی از پدیده­های ذهنی مانند «این­همانی ذهن و مغز»، «رفتارگرایی» و «کارکردگرایی» دارد. بررسی­های این مقاله نشان می­دهد تبیین فیزیکالیستی از ذهن و پدیده­های ذهنی، با اشکالات و کاستی­های متعددی روبه‌رو است. این مطلب ما را به آن می­رساند که معیار روانی، علاوه‌بر آنکه نمی­تواند معیار صحیحی در تحلیل این­همانی شخصی ارائه کند، خودش نیز دارای مجموعه­ای از اشکالات مبنایی است. بطلان معیار روانی در توجیه این­همانی شخصی، زمینه را برای توجیهِ این­همانی شخصی براساس جوهر مجرد نفسانی هموار می­ سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابن­سینا، حسین­ بن ­عبدالله (1375ش). الشفاء (کتاب البرهان). مصر: وزارة التربیة و التعلیم.
ابن­سینا، حسین ­بن ­عبدالله (1379ش). النجاة. تهران: موسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ابن­سینا، حسین ­بن­ عبدالله (1405ق). الشفاء (طبیعیات)، چاپ دوم. قم: کتابخانة آیت­الله مرعشی نجفی.
اکبری، رضا (1390ش). جاودانگی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
تامپسون، مل (1395ش). آشنایی با فلسفة ذهن، چاپ دوم. (ترجمه: مهران داور). تهران: نقش و نگار.
سادات­منصوری، محمد (1399ش). معرفت و ذهن. تهران: کتاب ارجمند.
صبوحی، علی؛ همتی­مقدم، احمدرضا (1393ش). نظریة این­همانی. (مجموعه مقالات نظریة این­همانی در فلسفة ذهن، 27-85). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا)  (1368ش). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. قم: مکتبة المصطفوی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1393ش). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیه و موسسة بوستان کتاب.
عبودیت، عبدالرسول (1392ش). درآمدی بر نظام حکمت صدرایی، ج 3. قم: موسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
کاپلستون، فردریک‌چارلز (1388ش). تاریخ فلسفه، چاپ هشتم ، ج 1. (ترجمه: سیّد جلال­الدین مجتبوی). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
کشفی، عبدالرسول (1387ش). بررسی و نقد نظریة رفتارگرایی فلسفی. پژوهش­های فلسفی و کلامی، 9(4)، 27-46.
طباطبایی، محمدحسین (1388ش). نهایة الحکمة، ج 4. (تصحیح و تعلیق: غلامرضا فیاضی). قم: موسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
فاطمی­نیا، محمدحسن (1403ش). نقد کفایت نظریة بقچه‌ای ذهن در تبیین «این‌همانی شخصی». حکمت اسلامی، 11(1)، 51-65.
مسلین، کیت (1388ش). درآمدی به فلسفة ذهن. (مترجم: مهدی ذاکری). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مصباح­یزدی، محمدتقی (1393ش). تعلیقه علی نهایه الحکمه. قم: موسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مطهری، مرتضی (1376ش). اصول فلسفه و روش رئالیسم (مجموعه آثار استاد شهید مطهری)، ج۶. تهران: انتشارات صدرا.
ملکیان، مصطفی (1379ش). تاریخ فلسفة غرب، ج3. بی­جا: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
نبویان، سیّد اباذر؛ کردفیروزجایی، یارعلی (1392ش). بررسی انتقادی نظریة این­همانی ذهن و بدن در فلسفة ذهن. معرفت فلسفی، 10(4)، 95-111.
ویتگنشتاین، لودویگ (1385ش)، پژوهش­های فلسفی، چاپ سوم. (ترجمه: فریدون فاطمی). تهران: نشر مرکز.