بازخوانی برهان انسان معلّق در فضا در پاسخ های ابن سینا به اشکال های شیخ ابوالقاسم کرمانی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

10.22099/jrt.2024.50100.3040

چکیده

شیخ ابوالقاسم کرمانی از معاصران ابن‌سینا که با وی سخت مخالف بوده و دستِ‌کم یک بار در ری با او مناظره نیز کرده است، نقدهایی بر برهان انسان معلّق در فضای ابن‌سینا ـ که از مهم‌ترین ابتکارات ابن‌سینا در فلسفۀ نَفْس به شمار می‌آید و از زمان وی تا کنون در میان فیلسوفان مسلمان و غیرِمسلمان موافقان و مخالفانی داشته است ـ وارد کرده است. نقدهای وی از طریق نامۀ بهمنیار به دست ابن‌سینا می‌رسد و او به آنها پاسخ می‌دهد که مشروح آن در مباحثات که از آخرین آثار ابن سیناست، آمده است. این مقاله با روشی توصیفی، تحلیلی، و انتقادی به بازخوانی این نقدها و پاسخ‌ها می‌پردازد و می‌کوشد ضمن گزارش کامل تقریر این برهان در مباحثات، نکات تازه‌ای را دربارۀ این برهان مهم بازگو کند. در این میان، آخرین تقریر ابن‌سینا از برهان انسان معلّق، جایگاه این تقریر در میان آثار ابن‌سینا، و ربط و نسبت آن با «برهان انسان معلّقِ معیار» روشن می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات