هستی‌شناسی «ادراک» و نقش آن در حل چالشها و مسائل مرتبط با «تجربیات نزدیک به مرگ»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکترا دانشگاه امام صادق

چکیده

هدف این نوشتار آن است که با تبیین هستی‌شناسانۀ مقولۀ «ادراک» ضمن اثبات تجرد ادراک به نقش این مقوله در تبیین مسائل و چالش‌های مرتبط با «تجربیات نزدیک به مرگ» بپردازد. تجرد ادراک در فضای فلسفۀ اسلامی به واسطۀ اموری نظیر «عدم انقسام‌پذیری»، «عدم زمان‌مندی» و «عدم مکان‌مندی» ادراک قابل تبیین و اثبات است. با اثبات «تجرد ادراک»، می‌توان تبیینی معقول از «تجربیات نزدیک به مرگ» و هستۀ مشترک این تجربیات ارائه داد و به حل چالش‌ها و مسائل مرتبط به «تجربیات نزدیک به مرگ» مانند «چالش زمان و مکان»، «چالش تجربیات نامتعارف»، «چالش واقع‌نمایی» و «چالش رابطۀ نفس با بدن» پرداخت. با ارائۀ تبیینی معقول از تجربیات نزدیک به مرگ و حل چالش‌ها و مسائل مرتبط با آن می‌توان «تجربیات نزدیک به مرگ» را به عنوان شاهد و مؤیدی معتبر بر وجود «بُعد و ساحت غیر مادی وجود انسان» دانست؛ هر چند که نباید از این نکته غافل ماند که اعتبار این تجربیات نسبت به «مرگ واقعی» و «مرگ بدون بازگشت» به سبب اموری مانند «شخصی‌بودن تجربه» و «وابستگی تجربیات به عالم خیال متصل شخص» به شدت محل مناقشه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. ابن‌سینا، ابوعلی (1417ق). النفس من کتاب الشفاء. (تحقیق: حسن حسن‌زاده آملی). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  2. ابن‌سینا، ابوعلی (1379). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  3. ابن‌سینا، ابوعلی (1363). المبداء و المعاد. تهران: مؤسسه‌ی مطالعات اسلام.
  4. ابن‌سینا، ابوعلی (2005). القانون فی الطب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  5. ایروین، هاروی (1389). مقدمه­ی بر فراروان‌شناسی. (ترجمه: احمد جلالی). تهران: پادرا.
  6. حسن زاده، حسن (1371). سرح العیون فی شرح العیون. تهران: انتشارات امیر کبیر.
  7. حلی، حسن­بن­یوسف (1413ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
  8. سابوم، مایکل (1368). خاطرات مرگ (یک پژوهش پزشکی). (ترجمه‌: سودابه فضائلی). تهران: زرین.
  9. ساعی، محبوبه، و قاسمیان‌نژاد، علی‌نقی (1393). بررسی چیستی تجربه‌ی نزدیک به مرگ و نقد دیدگاه‌های متناظر با آن. اندیشه نوین دینی، 10(38)، 7-24.

Dor: http://dorl.net/dor/20.1001.1.20089481.1393.10.38.1.7

  1. سبزواری، هادی بن مهدی (1390). شرح المنظومه. (تصحیح: محسن بیدارفر). قم: نشر بیدار.
  2. صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم [ملاصدرا] (1981). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار احیاء التراث.
  3. طباطبایی، محمدحسین (1390). نهایة الحکمة. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  4. طباطبایی، محمدحسین (1416ق). بدایة الحکمة. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
  5. فلاحتی، حمید، فعالی، محمدتقی، و الله‌بداشتی، علی (1398). تناسخ و مسئله‌ی تجربه‌های نزدیک به مرگ. فلسفه دین، 16(2)، 329-349.

Doi: https://doi.org/10.22059/jpht.2019.266068.1005597

  1. فیروزی، لیلا، آژیر، اسدالله، و بختیاری، فاطمه (1401). تبیین تجربه‌های نزدیک به مرگ بر اساس نظریه‌ی عالم مثال سهرودی. فسفه دین، 19(2)، 267-292.

Doi: https://doi.org/10.22059/jpht.2022.338955.1005886

  1. کثیری، منصور، و فاریاب، محمدحسین (1401). نقش و جایگاه تجربه‌های نزدیک به مرگ در اثبات وجود روح. معرفت، 31 (5)، 59-70.
  2. لانگ، جفری، و پل، پری (1396). شواهدی بر زندگی پس از مرگ. (ترجمه‌: زهره زاهدی). تهران: پندار تابان.
  3. مودی، ریموند (1373). زندگی پس از زندگی. (ترجمه‌: شهناز انوشیروانی). تهران: خدمات فرهنگی رسا.
  4. مورس، ملوین (1375). ادراکات لحظات نزدیک به مرگ و تحولات روحی آن. (ترجمه‌‌: رضا جمالیان). تهران: اطلاعات.
  5. نورمحمدی، احمدرضا، و آیت‌الله‌زاده شیرازی، محمدحسن (1401). تجربه‌های نزدیک مرگ به‌عنوان بحرانی در پارادایم علوم زیست- پزشکی. دو فصلنامه فلسفی شناخت، 15(2)، 237-291. Doi: https://doi.org/10.48308/kj.2023.229996.1147
  6. هارت، ویلیام دی (1393)، فلسفه‌ی نفس. (ترجمه:‌ امیر دیوانی). قم: طه.