تحلیل چگونگی ارتباط نفس و بدن بر اساس نظریه ی «انکشاف» در حکمت صدرایی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

یکی از اساسی ترین عناصر دخیل در تحلیل و بررسی نظام اندیشه و نتایج حکمت متعالیه، دریافت هندسة معرفتی آن است؛ از سویی دیگر تبیین حقیقت علم از منظری هستی شناسانه، قاعدة آن محسوب و از ارکان حیاتی حکمت متعالیه قلمداد می شود. نگارنده بر این باور است که حَلِّ منسجم و صحیح بسیاری از مسائل فلسفی بر الگوی تبیین چیستی و هستی علم استوار است؛ بنابراین مسئلة «رابطة نفس و بدن» از این اصل مستثنی نیست. چگونگی ادراکات نفس در آغاز و فرجام حرکت استکمالی آن، مبتنی بر ساختار نظریة خلاقیت قابل قبول است امّا تغییر الگوی چیستی علم از خلاقیت به انکشاف، مستلزم تبیینی نوین از ادراکات نفس و چگونگی ارتباط آن با بدن است؛ مقالة پیش رو از طریق بررسی تحلیلی- تطبیقی مبانی حکمت صدرایی در پارادایم وحدت شخصی وجود و تصویر نگرشی نوین بر پایة نظریة انکشاف، بدن مادی را صرفا بستر اظهار کمالات وجودی نفس و وعای یگانه انگاری را بدن مثالی تبیین می کند.

کلیدواژه‌ها


۱. اکبری، فتحعلی، (۱۳۸۰)، «دیدگاه‌های متفاوت درباره‌ی حکمت متعالیه»، دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه اصفهان، شماره‌ی ۲۴- ۲۵، ص ۲۵- ۳۶.
۲. حکیمی، محمدرضا، (۱۳۸۶)، الهیات الهی و الهیات بشری (مدخل)، قم: دلیل ما.
۳. حائری‌یزدی، مهدی، (۱۳۷۱)، «درآمدی بر اسفار»، ایران‌شناسی، شماره‌ی ۴، ص ۷۰۷- ۷۱۲.
۴. ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، (۱۳۸۸)، «انتقاد بر ملاصدرا در عصر حاضر»، کیهان فرهنگی، شماره‌ی ۷، ص ۲۰- ۲۳.
۵. سروش، عبدالکریم، (۱۳۷۳)، «حکمت در فرهنگ اسلامی»، دانشگاه انقلاب، شماره‌ی ۹۸- ۹۹، ص ۱۰۸- ۱۱۹.
۶. سبزواری، حاج ملاهادی، (۱۴۱۳ق)، شرح المنظومه، به تصحیح و تعلیق حسن‌زاده‌آملی، تهران: ناب.
۷. صدرالمتألهین، محمد‌بن‌ابراهیم، (بی‌تا)، شرح هدایه الاثیریه، قم: بیدار.
۸. صدرالمتألهین، محمد‌بن‌ابراهیم، (۱۹۸۱)، الاسفار الاربعه، بیروت: دار الاحیاء.
۹. صدرالمتألهین، محمد‌بن‌ابراهیم، (۱۳۸۶)، مفاتیح الغیب، تهران: بنیاد حکمت صدرایی.
۱۰. صدرالمتألهین، محمد‌بن‌ابراهیم، (۱۳۹۶)، الشواهد الربوبیه، تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
۱۱. فناری، محمد‌بن‌حمزه، (۱۳۷۴)، مصباح الانس، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مولی.
۱۲. قیصری، داوودبن‌محمد، (۱۴۱۶ق)، مطلع خصوص الکلم فی معانی خصوص الحکم، قم: انوار الهدی.
۱۳. لاهیجی، محمد، (۱۳۸۹)، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تهران: سنایی.
۱۴. مصباح‌یزدی، محمدتقی، (۱۳۷۵)، شرح جلد ۸ اسفار اربعه، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.