بازخوانی تحلیلی انتقادی نظریه (مباینت وجودی تشکیک در مراتب با تشکیک در مظاهر) با تاکید بر اصل (نامتناهی بودن حقیقت وجود)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف این نوشتار آن است که با تأکید بر اصل «نامتناهی بودن حقیقت وجود»، نوعی «وحدت اتصالی» را در ساحت هستی به اثبات برساند. وحدتی که در پرتو آن «انفصال»، «تباین»، «مرزبندی» و «مرتبه‌بندی» حقیقی در ساحت هستی نفی ‌گردد. اثبات این هدف طبق «وحدت شخصی وجود» و وقوع تشکیک در مظاهر حقیقت وجود، چندان دشوار نیست؛ لکن اثبات آن طبق «وحدت تشکیکی وجود» و وقوع تشکیک در مراتب حقیقت وجود، از جهاتی نظیر «مقید شدن واجب‌تعالی»، «انفصال میان مراتب حقیقت وجود» و «مصداق وجود بودن کثرات» مورد مناقشه قرار گرفته است؛ به نحوی که عده‌ای نسبت میان «تشکیک در مراتب» و «تشکیک در مظاهر» را تباین دانسته‌اند. لکن عمدۀ این مناقشات ناشی از غفلت در هستی‌شناسی «مرتبه»، خلط میان «اعتبارات وجود» و مهم‌تر از همه اعتقاد به عدم امکان اثبات «نامتناهی بودن حقیقت وجود» طبق «وحدت تشکیکی مراتبی» است. براین‌‌اساس نگارنده معتقد است که با اثبات «نامتناهی بودن حقیقت وجود» در «وحدت تشکیکی مراتبی» می‌توان «وحدت اتصالی» وجود و عدم مباینت «تشکیک در مراتب» با «تشکیک در مظاهر» را نتیجه گرفت.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن‌ ترکه، صائن‌ الدین ‌علی، (1360)، تمهید القواعد، مصحح و محقق سید جلال‌الدین‌ آشتیانی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
  2. ابن‌ سبعین، عبدالحق‌ ابن‌ ابراهیم ‌ابن‌ محمد، (1428ق)، رسائل ابن سبعین، محقق و مصحح: احمد فرید الفریدی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  3. ابن‌ عربی، محیی‌الدین، (2003 م)، کتاب المعرفه، محقق و مصحح محمد امین ‌ابوجوهر، دمشق: دار التکوین للطباعه و النشر.
  4. آملی، سید‌حیدر، (1368)، جامع الأسرار و منبع الأنوار، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی وابسته به مرکز فرهنگ و آموزش عالی.
  5. بهار نژاد، زکریا، (1391)، «نظریۀ تشکیک از دیدگاه فیلسوفان صدرایی و عرفای وحدت وجودی»، خردنامۀ صدرا، شماره 67، صص 5 – 24.
  6. توکلی، محمد هادی؛ طاهری، سید صدرالدین، (1392)، «بررسی تشکیک در مراتب و مظاهر از نگاه علامه طباطبائی»، حکمت و فلسفه، شمارۀ دوم، صص 7 – 20.
  7. حسینی‌ طهرانی، سید محمد ‌حسین، (بی‌تا)، مهر تابان، ایران، قم: باقر العلوم.
  8. سبزواری، هادی، (1360)، التعلیقات علی الشواهد الربوبیه، تصحیح و تعلیق سید جلا‌ل‌الدین‌ آشتیانی، چاپ دوم، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
  9. سبزواری، هادی، (1369)، شرح المنظومه، تصحیح و تعلیق از آیت‌الله حسن ‌زاده ‌آملی، تهران: نشر ناب.
  10. صدرالدین ‌شیرازی، محمد ابن ‌ابراهیم، (1302)، مجموعه الرسائل التسعه، قم: مکتبه المصطفوی.
  11. صدرالدین ‌شیرازی، محمد ابن‌ ابراهیم، (1354)، المبداء و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  12. صدرالدین ‌شیرازی، محمد‌ ابن ‌ابراهیم، (1417ق)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، بیروت: موسسه التاریخ العربی.
  13. صدرالدین‌ شیرازی، محمد ‌ابن ‌ابراهیم، (1981 م)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  14. صدوقی سها، منوچهر، (1374)، «جریان تشکیک در مظاهر وجود یا مراتب آن»، کیهان اندیشه، شماره 64، صص 89 – 92.
  15. طباطبایی، سید محمد حسین، (1387)، مجموعه رسائل، قم: بوستان کتاب قم.
  16. طباطبایی، سید محمد حسین، (1414ق)، بدایه الحکمه، ایران، قم: جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه بقم، موسسه النشر الاسلامی.
  17. طباطبایی، سید محمد ‌حسین، (1416 ق)، نهایه الحکمه، چاپ دوازدهم، ایران، قم: جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه بقم، موسسه النشر الاسلامی.
  18. طباطبایی، سید محمد حسین، (1417 ق)، توحید علمی و عینی، چاپ دوم، ایران، مشهد مقدس: علامه طباطبایی.
  19. فناری، شمس‌الدین ‌محمد ‌حمزه، (2010 م)، مصباح الاُنس بین المعقول و المشهود، مصحح و محقق: عاصم‌ ابراهیم ‌الکیالی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  20. قیصری، داوود، (1375)، شرح فصوص الحکم، محقق و مصحح سید جلال‌الدین‌ آشتیانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  21. لاهیجی، محمد جعفر بن ‌محمد ‌صادق، (1386)، شرح رساله المشاعر، قم: بوستان کتاب.
  22. مطهری، مرتضی، (1384)، مجموعه آثار شهید مطهری، چاپ هفتم، تهران: صدرا.
  23. ناجی‌ اصفهانی، حامد، (1383)، «بازسازی نظریه ذوق تأله با وحدت شخصی وجود»، اندیشه دینی، شماره11، صص77 – 90.
  24. یزدان‌ پناه، سید یدالله، (1388)، مبانی و اصول عرفان نظری، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌ خمینی (ره).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار