أحد و أحدیت؛ بررسی تطبیقی دیدگاه فلوطین و مکتب ابن عربی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

هر چند فلوطین و ابن عربی از دو مکتب فکری جداگانه و مستقل هستند، اندیشه های آنها در مورد خداوند شباهت بسیاری دارد. به گونه ای که برخی از وجوه شباهت أحد فلوطینی ناظر به احدیت وصفی و برخی دیگر به أحدیت ذاتی است. از این جهت، از نظر هر دو آنها ذات خداوند قابل شناخت نیست و معلوم انسان یا موجود دیگری نمی گردد؛ همچنین ذات خداوند دارای وحدت حقیقی است و سایر موجودات وحدت غیر حقیقی دارند، چگونگی صدور موجودات در تشکیک طولی و عقل بودن نخستین صادر و وحدت وجود، نیازمندی و فقر همه موجودات به خداوند، از جمله مشابهت ها می باشد. با وجود این مشابهت ها، تفاوت هایی نیز میان مبانی و اندیشه های این دو متفکر هست. فلوطین شناخت أحد را صرفا سلبی می داند و ادراک ایجابی از نظر او به طور کلی منتفی است. در مقابل ابن عربی با تفاوت گذاری میان أحدیت وصفی و واحدیت، شناخت ایجابی را در مقام واحدیت اثبات می نماید. این مقاله از جهت بررسی و تحلیل تفاوت ها و شباهت های بیان شده میان فلوطین و مکتب ابن عربی دارای نوآوری می باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن سینا، حسین ابن عبدالله، (1418 ق)، الإلهیات من کتاب الشفاء، تصحیح حسن حسن زاده آملى، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  3. ابن عربى‏، محیى الدین، (بی تا)، الفتوحات المکیة، بیروت: دار الصادر.
  4. ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین، (1405 ق)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم: دار سید الشهداء للنشر.
  5. ارسطو، (1379)، مابعدالطبیعه، مترجم محمدحسن لطفى، تهران: طرح نو.
  6. افلاطون، (بی تا)، مجموعه آثار، ترجمه محمدحسـن لطفـی، تهـران: شـرکت سـهامی انتشـارات خوارزمی.
  7. بریه، امیل، (1374)،تاریخ فلسفه، ترجمه علی مراد داوری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
  8. جامى، عبدالرحمن، (1370)، ‏نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص‏، تصحیح ویلیام چیتیک، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
  9. جامى، عبدالرحمن، (1383)،‏ أشعة اللمعات‏، مصحح هادى رستگار مقدم گوهرى، قم:‏ بوستان کتاب‏.
  10. جوادی آملی، عبدالله، (1387)، تحریر تمهید القواعد، قم: اسراء.
  11. جندى،‏ مؤید الدین، (1423 ق)، شرح فصوص الحکم، تصحیح سید جلال الدین آشتیانى، قم:‏ بوستان کتاب‏.
  12. سبزوارى، هادى بن مهدى، (1379)، شرح المنظومة، تصحیح حسن زاده آملى، تهران: نشر ناب.
  13. سبزوارى، هادى بن مهدى، (1360)،‏ تعل­یقات الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح سید جلال الدین آشتیانى، تهران: مرکز نشر دانشگاهى‏.
  14. سیوطى، جلال الدین، (1404 ق)،‏ الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى‏.
  15. فلوطین، (1366)، دوره آثار فلوطین، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: شرکت سهامی انتشـارات
    خوارزمی.
  16. فلوطین، (1997 م)، تاسوعات افلوطین‏، ترجمه دکتر فرید جبر، بیروت‏: مکتبة لبنان ناشرون‏.
  17. فرغانى، سعیدالدین سعید، (1379)، ‏مشارق الدرارى، تصحیح سید جلال الدین آشتیانى، قم:‏ مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
  18. فرغانى، سعیدالدین سعید، (1428 ق)، ‏منتهى المدارک فى شرح تائیة ابن فارض،‏ تصحیح عاصم ابراهیم الکیالی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  19. فنارى، محمد بن حمزه، (1374)، مصباح الأنس، تصحیح محمد خواجوى‏، تهران: انتشارات مولى.
  20. قونوى، صدر الدین، (1371)، رسالة النصوص،‏ تصحیح سید جلال الدین آشتیانى، تهران: مرکز نشر دانشگاهى‏.
  21. قونوى، صدر الدین، (1375)، ‏ النفحات الإلهیة، تصحیح محمد خواجوى‏، تهران: انتشارات مولى.
  22. کاپلستون، فردریک، (1368)، تاریخ فلسفه یونان و روم، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، تهران: ش‍رک‍ت‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ ع‍ل‍م‍ی‌ و ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌.
  23. کاشانى،‏ عبدالرزاق، (1370)، شرح فصوص الحکم، ‏تصحیح محسن بیدار فر، قم: انتشارات بیدار.
  24. ملاصدرا، محمد ابن ابراهیم، (1981 م)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، تصحیح امینی و امید، بیروت: دار احیاء التراث‏.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار