خداباوری و شر گزاف بررسی پاسخ ویلیام هسکر به مسئله شر

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم اجتماعی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد فلسفه، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

شر گزاف شری است که موجود عالم و قادر مطلق بتواند مانع آن‌ شود بی آن‌که به سبب این ممانعت، خیری برتر از دست رود، و یا شری بدتر یا برابر با آن ایجاد شود. ویلیام رو معتقد است وجود شر گزاف تهدیدی جدی برای خداباوری است. پترسون با توسل به اراده آزاد، آن دو را سازگار می‌داند. به نظر هسکر استراتژی پترسون در خصوص شر صرف موفقیت‌آمیز است ولی در خصوص شر گزاف کارآمد نیست. پاسخ هسکر در دسته پاسخ‌های همسازگرایانه قرار می‌گیرد با این تفاوت مهم که به نظر او، خداباوری و وجود شر گزاف نه تنها سازوار هستند بلکه وجود شر گزاف برای باورمند بودن به خداوند با اوصاف اصلی الهی، ضروری تلقی می‌شود. هسکر به مفهوم "اخلاق ژرف" متوسل می‌شود. به نظر او، برای آنکه انسان‌ها انتخاب‌های اخلاقی مهم داشته باشند، اخلاق نباید تضعیف شود. به نظر هسکر این پاسخ، برخلاف پاسخ اختیارگرایانه، حتی در مواجهه با شر طبیعی گزاف نیز کارگر است زیرا فضایل اخلاقی زیادی هستند که در مواجه آدمی با بلایای طبیعی امکان تحقق دارند؛ خیرهایی همچون آگاهی، دوراندیشی، شجاعت، احتیاط، هم‌کاری و... . در این مقاله، استدلال هسکر و برخی از انتقادهای وارد بر این استدلال را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

کلیدواژه‌ها


  1. پترسون، مایکل، (1393)، عقل و اعتقاد دینی؛ درآمدی به فلسفه دین، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران : طرح نو.
  2. پترسون، مایکل، (1397)، خدا و شر (درسنامه مسئله شر)، ترجمه حسن قنبری؛ قم: موسسه فرهنگی طه.
  3. پلانتینگا، الوین، (1397)، فلسفه دین (خدا، اختیار و شر)؛ ترجمه محمد سعیدی مهر، قم: موسسه فرهنگی طه.
  4. گیسلر، نورمن، (1391)، فلسفه دین، ترجمه حمیدرضا آیت­اللهی، تهران: انتشارات حکمت.