بررسی نقدهایی بر نظریه نیستی‌گرایی شرور

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار گروه مدرسی معارف اسلامی، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

شر از مسائلی است که در نفی خدا از آن استفاده شده است. نظریه نیستی‌گرایی شرور از جمله پاسخ-هایی است که فیلسوفان اسلامی برای حل این مسئله، مطرح کرده‌اند. در برابر، برخی این نظریه را نپذیرفته و آن را نقد کرده‌اند؛ از جمله استناد به خلقت مرگ، عدم ملاک تفکیک بین امور عدمی و وجودی، بطلان استدلال‌های پیشینی و پسینی نظریه، بی‌ثمر بودن نظریه، بازگشت شرور به درد. مسئله تحقیق این است که آیا این نقدها قابل قبول هستند یا خیر؟ یافته‌های تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی و انتقادی، حاکی از آن است که این نقدها ناتمام‌اند؛ چراکه مرگ شر بالذات نیست. در استدلال پسینی، تحلیل عقلی از مفهوم شر بیان شده-است. در استدلال پیشینی، با نظر به قطعی بودن وجود و صفات خداوند، احتمال وجودی بودن شر از بین می-رود. نقد بی‌ثمر بودن با توانایی این نظریه در حل مسئله منطقی شر، رد می‌شود و درد محوربودن ماهیّت شرور نیز پذیرفتنی نیست؛ زیرا درد، شرّ بالذات نیست.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن سینا، حسین، (1376)، الإلهیات من کتاب الشفاء، تحقیق علامه حسن­زاده آملی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  3. اسپنوزا، باروخ، (1374)، اخلاق، ترجمه محسن جهانگیری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  4. افضلی، علی، (1390)، «نقد نظریه عدمی بودن شرور»، نشریه فلسفه دین، شماره10، ص 31-64.
  5. آگوستین، قدیس، (1382)، اعترافات، ترجمه افسانه نجاتی، تهران: پیام امروز.
  6. ایلخانی، محمد، (1393)، تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تهران: سمت.
  7. بدیو، الن، (1387)، اخلاق (رساله­ای در ادراک شر)، ترجمه باوند بهپور، تهران: نشر چشمه.
  8. پترسون، مایکل، (1393)، خدا و شر، ترجمه: رستم شامحمدی، سمنان: نشر دانشگاه سمنان.
  9. پترسون، مایکل و دیگران، (1399)، عقل و اعتقاد دینی: درآمدی بر فلسفه دین، تهران: طرح نو.
  10. پلانتینگا، الوین، (1376)، فلسفه دین: خدا، اختیار و شر، ترجمه: محمد سعیدی مهر، قم: طه.
  11. پورمحمدی، نعیمه، (1392)، «پاسخ به مسئله اگزیستانسی شر در الهیات مسیحی»، نشریه جستارهای فلسفه دین، شماره4، صص 19-37.
  12. پورمحمدی، نعیمه و دیگران، (1397)، درباره شر (ترجمه مقالات برگزیده در فلسفه و الهیات شر)، قم: طه.
  13. پیلین، دیوید، (1383)، مبانی فلسفه دین، ترجمه گروه مترجمان، قم: بوستان کتاب.
  14. جبرئیلی، محمدصفر، (1385)، مسئله شر و راز تفاوت‌ها، تهران: کانون اندیشه جوان.
  15. جوادی آملی، عبدالله، (1384)، سرچشمه اندیشه، قم: اسرا.
  16. جوادی آملی، عبدالله، (1397)، توحید در قرآن، قم: اسرا.
  17. حلی، حسن، (1413ق)، کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد، قم: نشر اسلامی.
  18. خرازی، محسن، (1417ق)، بدایه المعارف الإلهیه فی شرح عقائد الإمامیه، قم: نشر اسلامی.
  19. خسروپناه، عبدالحسین، (1394)، کلام جدید با رویکرد اسلامی، قم: نشر معارف.
  20. صدرالمتألهین، محمد، (1360)، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تهران: نشر دانشگاهی.
  21. صدرالمتألهین، محمد، (1366)، تفسیر القرآن الکریم، قم: بیدار.
  22. صدرالمتألهین، محمد، (1368)، الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه، قم: مکتبه المصطفوی.
  23. طباطبایی، محمدحسین، (1427ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  24. قدردان قراملکی، محمدحسین، (1388)، خدا و مسئله شر، قم: بوستان کتاب.
  25. کاپلستون، فردریک، (1362)، تاریخ فلسفه، ترجمه: سید جلال الدین مجتبوی، تهران: سروش.
  26. کریم‌زاده ‌قراملکی، قربانعلی، (1393)، مسئله شردر حکمت و شریعت، تبریز: دانشگاه تبریز.
  27. کنی، آنتونی، (1399)، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه: رضا یعقوبی، تهران: نشر کتاب پارسه.
  28. محمدرضایی، محمد، (1384)، «مسئله شر و راه حل­های آن»، نشریه پژوهش های دینی، شماره3، ص23-35.
  29. مصباح یزدی، محمدتقی، (1370)، آموزش فلسفه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
  30. مطهری، مرتضی، (1376)، مجموعه آثار، تهران: صدرا.
  31. ملکیان، مصطفی، (1372)، درسگفتار مسئله شر(جزوه تدریس) بی­جا.
  32. ملکیان، مصطفی و دیگران، (1388)، سنت و سکولاریسم، تهران: صراط.
  33. معین، محمد، (1386)، فرهنگ معین، تهران: ادنا.
  34. میرداماد، محمد باقر، (1374)، القبسات، تهران: دانشگاه تهران.
  35. هاسپرز، جان، (1381)، فلسفه دین، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار