ناتعین‌گرایی و فاعلیت الهی از منظر دیوید بارتالامیو

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران

2 دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه تهران، نویسنده مسؤول

چکیده

تحولات علمی معاصر، تصور ساده­ی ماشین­وار از جهانی با قوانین ثابت نیوتنی را آرام‌آرام با تصوری پیچیده­­تر، یعنی باور به وجودِ نوعی عدمِ‌تعینِ تحویل­ناپذیر جایگزین کرده است. اگر باور به جهانی متعین، نفی محدودیت از خداوند در تعامل با مخلوقات را نیازمند تبیین نموده بود؛ اکنون مسأله‌ از سوی مقابل رخ نموده و تلاش فیلسوفان دین و متکلمان بایستی معطوف به بیان نحوه­ی فاعلیت و هدفمند عمل کردن خداوند در جهانی شود که علوم تجربی، ضرورت و سنخیت علی را در آن، به‌ظاهر، به‌چالش کشیده‌اند.
این نوشتار به معرفی و ارزیابی رویکرد دیوید بارتالامیو، به‌‌عنوان فیلسوفی ناتعین‌گرا، در این موضوع پرداخته و کوشیده است تا به فرض صحت دیدگاه ناتعین‌گرایانه در علم، از هدفمندی آفرینش و حاکمیت خداوند بر مخلوقات از طریق نفی امکان بی‌نظمی­های ذاتی و نشان‌دادن تأثیر عللی غیرمادی دفاع کند.

کلیدواژه‌ها


1. احمدی، محمدامین، (1389)، تناقض‌نما یا غیب‌نمون؛ نگرشی نو به معجزه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
2. طباطبایی، سید محمدحسین، (1387)، ترجمه و شرح  نهایه الحکمه، 3 جلد، ترجمه و شرح علی شیروانی، ج ۲، چاپ هشتم، قم: مؤسسه­ی بوستان کتاب.
3. کاکایی، قاسم، (1383)، خدامحوری در تفکر اسلامی و فلسفه مالبرانش، چاپ دوم، تهران: انتشارات حکمت.
4. گلشنی، مهدی، (1390)، تحلیلی از دیدگاه­های فلسفی فیزیک‌دانان معاصر، چاپ پنجم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
5. مطهری، مرتضی، (1368)، مجموعه آثار، ج۱، تهران: انتشارات صدرا.
6. __________، (1368)، مجموعه آثار، ج۴، تهران: انتشارات صدرا.
7. __________، (1368)، مجموعه آثار، ج۶، تهران: انتشارات صدرا.
8. __________، (1387)، مجموعه آثار، ج۲۶، تهران: انتشارات صدرا.
9. Bartholomew, David John, (2008), God, Chance and Purpose, Cambridge: Cambridge University Press.
10.____________________, (1984), God of Chance, London: SCM Press.
11. Hefner, Philip, (2000), Why I don't Believe in Miracles, Newsweek (US Edition).
12. Langford, Michael J., (1981), Providence, London: SCM Press.
13. Monod, Jacques, (1972), Chance and Necessity: An Essay on the Natural Philosophy of Modern Biology (A Philosophy for a Universe without Causality by the Nobel Prize Winning French Biologist), translated from the French by Austryn Wainhouse, First Edition, New York: Vintages Books, A Division of Random House. 
14. Sproul, Robert Charles (1994), Not a Chance: The Myth of Chance in Modern Science and Cosmology, Michigan: Baker Academic.