فعل الهی غیرمداخله‌گرایانه و نظریه‌ی علیت نوصدرایی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار فلسفه دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

واقع‌گرایان نسبت به قوانین طبیعت و فعل الهی خاص با این مسأله رو‌به‌رو هستند که خداوند چگونه در روی‌دادن رخدادهای طبیعی که از قوانین طبیعت حاصل می‌شوند، نقش علی دارد. در پاسخ به این مسأله، مدافعان نظریه‌ی فعل الهی غیرمداخله‌گرایانه استدلال می‌کنند که خداوند در پدید‌آمدن رخدادهای طبیعی نقش علی دارد، اما فاعلیت وی مستلزم نقض قوانین طبیعت نیست. ازسوی‌دیگر و در الهیات نوصدرایی، درحالی‌که علل طبیعی نقش اعدادی دارند، خداوند علّت ایجادی‌ است. در این مقاله، استدلال خواهد شد که نظریه‌ی علی نوصدراییان ضمن توضیح چگونگی نقش علی خداوند در جهان طبیعی، وجود قوانین طبیعت را محترم می‌شمارد و بنابراین، نظریه‌ای غیرمداخله‌گرایانه از فعل الهی است. درنتیجه، اگر نظریه‌های فیزیک معاصر نظریه‌ی فعل الهی غیرمداخله‌گرایانه را تأیید کنند، نظریه‌ی علی نوصدراییان را نیز تأیید می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


1. ابن سینا، حسین، (1430)، الشفا (جلد 1)، قم: ذوی القربی.
2. ----------، (1430)، الشفا (جلد 4)، قم: ذوی القربی.
3. جوادی آملی، عبدالله، (1386)، رحیق مختوم (جلد 7)  قم:  مرکز نشر اسراء.
4. رشاد، علی‌اکبر، (1377(  ، «گفتمان فلسفی نوصدرایی»، قبسات، شماره ۱۰ و ۱۱، صص ۵۲ تا ۶۳.
5. مطهری, مرتضی، (1379), مجموعه آثار (جلد 5)، تهران: صدرا، چاپ ششم.
6. ----------، (1379)، مجموعه آثار (جلد 6)،تهران: صدرا، چاپ ششم.
7. ----------، (1379)، مجموعه آثار (جلد 7)، تهران: صدرا، چاپ ششم.
8. ---------، (1379)، مجموعه آثار (جلد 11)،تهران: صدرا، چاپ ششم.
9. Bub, J. (1999), Interpreting the Quantum World, Cambridge: Cambridge University Press.
10. Koperski, J. (2015), The Physics of Theism: God, Physics, and the Philosophy of Science, Wiley.
11. Marmura, Michael E. (1984), 'The Metaphysics of Efficient Causality in Avicenna (Ibn Sina), Marmura, Islamic Theology and Philosophy: Studies in Honor of George F. Hourani, ed. M.E. Marmura, 172-87.
12. McGinnis, Jon (2010), Avicenna.  Oxford: Oxford University Press.
13. McGrath, A.E. (2011), Christian Theology: An Introduction, Wiley.
14. Monton, Bradley (2014), "God acts in the quantum world", in J. Kvanvig and J.L. Kvanvig (eds.), Oxford Studies in Philosophy of Religion, 5: OUP Oxford, 167-84.
15. Mullin, Ernan Mc (1993), 'Evolution and special creation', Zygon®, 28 (3), 299-335.
16. Murphy, Nancey (2009), 'Divine action in the natural order: Buridan's ass and Schrödinger's cat', in F.LeRon Shults, Nancey C. Murphy, and Robert J. Russell (eds.), Philosophy, Science and Divine Action, Brill, 325-57.
17. Plantinga, A. (2011), Where the Conflict Really Lies: Science, Religion, and Naturalism,  (Oxford University Press, USA).
18. Polkinghorne, J.C. (2001), 'Physical Process, Quantum Events, and Divine Agency', in R.J. Russell, et al. (eds.), Quantum Mechanics: Scientific Perspectives on Divine Action, 181-90.
19. --------------. (2005), Quarks, Chaos & Christianity: Questions to Science and Religion, Crossroad Publishing Company.
20. --------------. (2006), “Quantum Theology”, in R.J. Russell, T. Peters, and N. Hallanger (eds.), God’s Action in Nature's World: Essays in Honour of Robert John Russell, Ashgate Pub., 137-46.
21. --------------. (2009), “The Metaphysics of Divine Actio”, in F.L.R. Shults, N.C. Murphy, and R.J. Russell (eds.), Philosophy, Science and Divine Action, Brill, 97-110.
22. Richardson, Kara (2013), “Avicenna's Conception of the Efficient Cause”, British Journal for the History of Philosophy, 21 (2), 220-39.
23. Russell, R.J. (1999), Neuroscience and the Person: Scientific Perspectives on Divine Action, Vatican Observatory.
24. ----------. (2007), “Five key topics on the frontier of theology and science today”, Dialog, 46 (3), 199-207.
25. ----------. (2009), “Divine action and quantum mechanics: a fresh assessment”, in F. LeRon Shults, Nancey C. Murphy, and Robert J. Russell (eds.), Philosophy, Science and Divine Action, Brill, 351-404
26. Russell, R.J., Murphy, N.C., and Isham, C.J. (1993), Quantum cosmology and the laws of nature: scientific perspectives on divine action,  Vatican Observatory.
27. Russell, R.J., et al. (1995), Chaos and Complexity: Scientific Perspectives on Divine Action, Vatican Observatory.
28. Russell, R.J., et al. (1998), Evolutionary and Molecular Biology: Scientific Perspectives on Divine Action, Vatican Observatory.
29. Russell, R.J., et al. (2001), Quantum Mechanics: Scientific Perspectives on Divine Action,  Vatican Observatory.
30. Russell, R.J., Murphy, N.C., and Stoeger, William R. (eds.) (2008), Scientific Perspectives on Divine Action: Twenty Years of Challenge and Progress, 1 edn., Rome: Vatican Observatory FND NDUP.
31. Saunders, N. (2002), Divine Action and Modern Science, Cambridge: Cambridge University Press.
32. Tracy, Thomas F. (2009), “Creation, providence and quantum chance”, in F. LeRon Shults, Nancey C. Murphy, and Robert J. Russell (eds.), Philosophy, Science and Divine Action, Brill, 227-262.
33. Vermaas, P.E. (2005), A Philosopher's Understanding of Quantum Mechanics: Possibilities and Impossibilities of a Modal Interpretation,  Cambridge: Cambridge University Press.