حکمت خودی و فلسفه شرقی در نگاه اقبال لاهوری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه صدا و سیما و دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان

چکیده

علامه اقبال لاهوری نظریه‌پرداز فلسفه و حکمت خودی است که حکمت درآمیخته با درد و عشق و نیز عشق همراه با حکمت و خردورزی و خودباوری را که از ژرفای فطرت، خلقت و حقیقت برخاسته، بیان می‌دارد. پیامدهای چنین حکمتی عبارت‌اند از: حرکت، حرارت، تپش، کوشش، مقاومت، پویایی، رهایی و تعالی:
ای خوش آن کو از خودی آیینه ساخت      و اندر آن آیینه عالم را شناخت (16، ص: 428)
نقطه‌ی نوری که نام او خودی است            زیر خاک ما شرار زندگی است
(9، ص: 14)
یا:
تو خودی اندر بدن تعمیر کن                     مشت خاک خویش را اکسیر کن
(16، ص: 419)
نظام دیدگاهی اقبال گونه‌ای خرد و عرفان نورانی شرقی است که افزون بر نفی خرد غربی (سکولاریزم، فمنیسم، مارکسیسم، اپیکوریسم، نیهیلیسم، ناسیونالیسم، آمپریالیسم و ...) بر ابعاد گوناگون شخصیتی یک انسان آرمانی تأکید می‌ورزد؛ انسانی که هم دارای خرد رحمانی و هم صاحب‌دل، پرتپش، پویا و ستم‌سوز است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

1. امام علی (ع)، (1369)، دیوان امیر المؤمنین علی بن ابی طالب، ترجمه‌ی مصطفی زمانی، قم: انتشارات پیام اسلام.
2. امام علی (ع)، (1374)، نهج ‌البلاغه، ترجمه‌ی دکتر سید جعفر شهیدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
3. - بقایی (ماکان)، محمد (1380)، سونش دینار، تهران: انتشارات فردوس.
4. شریعتی، علی، (1384)، ما و اقبال، تهران: انتشارات الهام.
5. شریعتی، علی، (1359)، هبوط، تهران: سروش.
6. غزالی، امام محمد، (1406)، احیاء علوم الدین، بیروت: دار الکتب العلمیه. 
7. فروزانفر، بدیع‌ الزمان، (1362)،  مأخذ قصص و تمثیلات مثنوی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
8. لاهوری، اقبال، (1343)، کلیات. ارمغان حجاز، با مقدمه و پانوشته‌های احمد سروش، تهران: انتشارات کتابخانه‌ی سنائی.
9لاهوری، اقبال، (1343)، کلیات. اسرار خودی، با مقدمه و پانوشته‌های احمد سروش، انتشارات تهران: کتابخانه‌ی سنائی.
10. لاهوری، اقبال، (1343)، کلیات. پس چه باید کرد؟، با مقدمه و پانوشته‌های احمد سروش، تهران: انتشارات کتابخانه‌ی سنائی.
11. لاهوری، اقبال، (1343)، کلیات. پیام مشرق، با مقدمه و پانوشته‌های احمد سروش، تهران: انتشارات کتابخانه‌ی سنائی.
12. لاهوری، اقبال، (1343)، کلیات- جاویدنامه، با مقدمه و پانوشته‌های احمد سروش، تهران: انتشارات کتابخانه‌ی سنائی.
13. لاهوری، اقبال، (1343)، کلیات. رموز بی‌خودی، با مقدمه و پانوشته‌های احمد سروش، تهران: انتشارات کتابخانه‌ی سنائی.
14. لاهوری، اقبال، (1343)، کلیات. زبور عجم، با مقدمه و پانوشته‌های احمد سروش، تهران: انتشارات کتابخانه‌ی سنائی.
15. لاهوری، اقبال، (1343)، کلیات. گلشن راز جدید، با مقدمه و پانوشته‌های احمد سروش، تهران: انتشارات کتابخانه‌ی سنائی.
16. لاهوری، اقبال، (1343)، کلیات. مسافر، با مقدمه و پانوشته‌های احمد سروش، تهران: انتشارات کتابخانه‌ی سنایی.
17. لاهوری، اقبال، (1343)، کلیات.مِی باقی، با مقدمه و پانوشته‌های احمد سروش، تهران: انتشارات کتابخانه‌ی سنائی.
18. محمد بن منور (1360)، اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید، به اهتمام دکتر ذبیح ‌الله صفا، تهران، انتشارات امیرکبیر.
19. محمدی ری شهری، محمد (1379)، میزان الحکمه، حرف ع، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم:‌ انتشارات مؤسسه فرهنگی دارالحدیث.
20. مولوی بلخی، جلال الدین محمد، (1363)، مثنوی معنوی، دفتر اول و چهارم، نسخه‌ی نیکلسون، تهران: انتشارات امیرکبیر.
21. نظامی گنجوی،  (1384)، کلیات نظامی گنجوی، تصحیح وحید دستگردی، تهران: انتشارات نگاه.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار