مقایسه‌ی ایمان وحیانی صدرا و ایمان فلسفی کارل یاسپرس

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

ایمان یکی از مهم‌ترین موضوعات دین و فلسفه‌ی دین است و در واقع، گوهر دین‌داری محسوب می‌گردد. واژه‌ی ایمان به وفور در قرآن و کتب مقدس به کار رفته است؛ به همین دلیل، فهم و طلب آن از نظرگاه تمام معتقدان به خدا مهم به‌نظر می‌رسد و هر کس در قلمرو خود سعی می‌کند معنای این کلمه و منظور خداوند از کاربرد آن را دریابدایمان در طول تاریخ، باعث بحث‌های دامنه‌داری،چه در میان متکلمان اسلامی و چه در میان فیلسوفان دین گردیده است، به صورتی که دسته‌ای ایمان را از سنخ اعتقاد به گزاره‌ها و دسته‌ای با نقد تلقی گزاره‌ای از ایمان، آن را به رویایی با خدا و اعتماد و دل سپردن به او تعریف می‌کنند.
در مقاله‌ی حاضر، در میان اقوال و آرایی که در مورد ایمان بیان شده ما به بررسی دیدگاه ملاصدرا، فیلسوف مسلمان ایرانی و کارل یاسپرس، فیلسوف اگزیستانسیالیست آلمانی پرداخته‌ایم و برآنیم تا پس از بیان یک پیشینه‌ی کوتاه از مسأله‌ی ایمان در میان متکلمان اسلامی و نقل قول چند متفکر غربی در باب ایمان، به بیان و مقایسه‌ی مسأله‌ی ایمان از دیدگاه این دو فیلسوف بپردازیم و در نهایت، نظریات آن‌ها را باهم مقایسه نماییم. ایمان ملاصدرا ایمان برخاسته از وحی و از سنخ ایمان مذهبی است. وی دارای تلقی گزاره‌ای و دارای روی‌کردی معرفت‌گرایانه است و حقیقت ایمان را علم و تصدیق می‌داند و عمل را از ارکان ایمان نمی‌شمارد. نظر صدرا در بحث ایمان، برگرفته از نظریه‌ی اصالت وجود، تشکیک وجود و ... می‌باشد، ولی ایمان مد نظر یاسپرس  ایمان فلسفی نام دارد که مبتنی بر وحی نیست و گونه‌ای تجربه‌ی فراگیرنده محسوب می‌گردد. ایمان فلسفی یاسپرس برگرفته از چند اصل اساسی فلسفه‌ی وی می‌باشد، از جمله: وجود و مراتب آن، خدا و تعالی، آزادی و اختیار انسان، تاریخی و انفسی بودن حقیقت.

کلیدواژه‌ها


1. الاشعری، ابوالحسن، (1980)، مقالات اسلامیین و اختلاف المصلین، تصحیح هلموت ریتر، تهران: انجمن مستشرقان آلمانی، چاپ سوم.
2. البیری، باباطاهر، (1380)، دائره ‌المعارف بزرگ اسلامی (ج 10)، تهران:‌ مرکز دائرة ‌المعارف بزرگ اسلامی.
3. اندرسون، سوزان لی، (1385)،  فلسفهکی یرکگور،  ترجمه خشایار دیهیمی، تهران :طرح نو.
4. ایزوتسو، توشی هیکو، (1387)، مفهوم ایمان در کلام اسلامی، ترجمه زهرا پورسینا، تهران: انتشارات سروش.
5. براون، کالین، (1375)، فلسفه و ایمان مسیحی، ترجمه‌ی طاطه‌وس میکائیلیان، تهران:‌ انتشارات علمی و فرهنگی.
6. بغدادی، عبدالقادر‌بن ‌طاهر، (1344)، تاریخ مذاهب اسلامی، ترجمه‌ی ‌الفرق بین الفرق، ترجمه‌ی محمدجواد مشکور، تهران:  امیرکبیر.
7. بلکهام، ه، ج، (1357)، اندیشه هستی، ترجمه‌ی باقر پرهام، تهران: کتابخانه‌ی طهوری. چاپ دوم.
8. تلیخ، پل، (1375)، پویایی ایمان، ترجمه‌ی حسین نوروزی،  تهران: انتشارات حکمت، چاپ اول.
9. تفتازانی، سعدالدین، (1370)،شرح المقاصد، تصحیح عبدالرحمن عمیرد، قم: انتشارات شریف رضی.
10. جمال‌پور، بهرام، (1371)، انسان و هستی، تهران: مؤسسه‌ی نشر هما.
11. جمعی از نویسندگان، (1381)، جستارهایی در کلام جدید، تهران:‌ سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
12. جوادی، محسن، (1376)، نظریه‌ی ایمان در عرصه کلام و قرآن، قم:‌ معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی.
13. دهخدا، علی‌اکبر، (1372)، لغت‌نامه (ج 3)، تهران: دانشگاه تهران.
14. رئیس زاده، محمد، (1384)،  مفهوم ایمان فلسفی، درد فلسفه درس فلسفه، جشن‌نامه استاد کریم مجتهدی، انتشارات کویر.
15. ژیلسون،‌ اتین، (1371)، عقل و وحی در قرون وسطی، ترجمه‌ی شهرام پازوکی، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
16. شهرستانی، عبدالکریم، (1335)، الملل و النحل، افضل‌الدین صدر، [بی‌جا]: تابان.
17. الشیرازی، صدرالدین، (1340)، رساله سه اصل، تهران: دانشکده معقول و منقول.
18. __________، (1361)، تفسیر قرآن کریم ج 4, تصحیح محمد خواجوی, قم:  بیدار.
19. __________، (1361)، المشاعر، تهران: مولی.
20. ________، (1362)، مبدأ و معاد، ترجمه‌ی احمد حسینی‌اردکانی،تهران:مرکزنشردانشگاهی.
21. ___________، (1364)، تفسسیر قرآن کریم ج2، تصحیح محمد خواجوی، قم: بیدار.
22. ___________، (1364)، تفسسیر قرآن کریم ج3، تصحیح محمد خواجوی، قم: بیدار.
23. ___________، (1366)، تفسسیر قرآن کریم ج1، تصحیح محمد خواجوی، چ2، قم: بیدار.
24. __________،(1367)، شرح اصول الکافی، تصحیح محمد خواجوی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم.
25. _________،(1380)، تفسیر قرآن کریم ج6، تصحیح محمد خواجوی، قم: بیدار، چاپ سوم.
26. _________، (1387)، تفسسیر قرآن کریم، تصحیح محمد خواجوی و محسن بیدارفر، قم: بیدار.
27. صدر حاج سید جوادی، احمد، (1375)، دایرة المعارف تشیع، تهران: شهید سعید محبی.
28. فعالی، محمدتقی، (1378)، ایمان دینی در اسلام و مسیحیت، تهران:کانون اندیشه‌ی جوان.
29. کاپلستون، فردریک، (1367)، تاریخ فلسفه (جلد هفتم)، ترجمه‌ی داریوش آشوری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
30. کلنبرگر، جی، (1384)، کی‌یرکگور و نیچه، ترجمه‌ی‌ ابوتراب سهراب و الهام عطاردی، تهران:‌ مؤسسه‌ی انتشارات نگاه.
31. کیوپیت ، دان، (1380)، دریای ایمان، ترجمه حسن کامشاد، تهران: طرح نو، چاپ دوم.
32. گارده، لویی،‌ (1379)، «ایمان در سنت اسلامی»، ترجمه‌ی کامران فانی، مجله‌ی کیان، شماره‌ی 52، صص 18 ‌ـ 20.
33. مستعان، مهتاب، (1374)، کی‌یرکگور متفکر عارفپیشه، تهران:‌ نشر روایت.
 34. ملکیان، مصطفی، (1381)، سیری در سپهر جان، تهران: نشر نگاه معاصر.
35. مهدوی، یحیی، (1372)، نگاهی به پدیدار شناسی و فلسفه‌های هست بودن، تهران: خوارزمی.
36. نوالی، محمود،(1373)، فلسفههای اگزیستانس و اگزیستانسیالیزم تطبیقی، تبریز:دانشگاه تبریز.
37. یاسپرس، کارل، (1362)، آگوستین، ترجمه‌ی محمد‌حسن لطفی، تهران:‌ خوارزمی.
38. یاسپرس، کارل، (1378)، کوره راه خرد، ترجمه‌ی مهبد ایرانی‌طلب، تهران: نشر قطره.
39. یاسپرس، کارل، (بی‌تا)، درآمدی بر فلسفه، ترجمه‌ اسدالله مبشری، تهران: انتشارات حسینیه‌ی ارشاد، شرکت افست.
40. هیک، جان، (1372)، فلسفه‌ی دین، ترجمه‌ی بهرام راد، تهران: انتشارات بین المللی الهدی.
 
41. Ehrlich, Leonard, H., (1975), Karl Jaspers: Philosophy as Faith, Amherst: University of Massachusetts Press.
 
42. Jaspers, Karl, (1954), Way to Wisdom: An Introduction to Philosophy, Translated by Ralph Manheim, New Haven: Yale University Press.
 
43. Jaspers, Karl, (1948), Perennial Scope of Philosophy, Translated by Ralph Manheim, Published in Switzerland.
 
44. Jaspers, Karl, (1955), Rezon and Existenz, Translated by W. Earle, New York: Noonday Press.
 
45. Jaspers, Karl, (1958), Myth and Christianity: An Inquiry into the Possibility of Religion without Myth, Translated by N. Gutermann, New York: Noonday Press.
 
46. Jaspers, Karl, (1967), Philosophical Faith and Revelation, Tr. Ashton, USA: Chicago University.
 
47. Jaspers, Karl, (1969), Philosophy, 3 volum, Tr. by E. B. Ashton, USA: Chicago University.
 
48. Jaspers, Karl (1971), Philosophy of Existence, Tr. by R. F. Grabau Philadelphia: University of Pensylvania Press.
 
49. Long, Eugene Thomas, (1968), Jaspers and Bultman, A Dialogue between Philosophy and Theology in the Existentialist Tradition, Durham, N C: Duke University Prees.
 
50. Olson, Alan, M, (1979), Transcendence and Hermeneutic, Hardcover: Kluwer Academic Pub.
 
51. Schraj, Oswaldo, )1971(, Existence, Existenze and Transcendence, Duquesne University.