رابطه زبان دین و صدق

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه فرودسی مشهد

2 استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

یکی از پرسش‌های اساسی که در حوزه‌ی زبان دین در خور طرح است پرسش از صدق زبان دین است. این مسأله از منظر متفکران دینی، حایز اهمیت است، چراکه اعتقادات و باورهای دینی مؤمنان برگرفته از آموزه‌ها و گزاره‌هایی است که در زبان دین بیان شده است و از منظر معرفت‌شناسی، حصول معرفت در پرتو احراز صدق باورها امکان‌پذیر است. علاوه بر این، از منظر ایمان دینی، وقوع گزاره‌های کاذب در زبان دین با علم مطلق و خیرخواهی خداوند ناسازگار است. در این نوشتار، ضمن مرور اجمالی نظریه‌های صدق، مسأله‌ی صدق زبان دین در سه محور کلی«قابلیت اتصاف زبان دین به صدق»، «امکان دست‌یابی به صدق زبان دین در مرتبه‌ی فهم بشری» و«معیار و ملاک حجیّت باورهای دینی در صورت عدم امکان دست‌یابی به صدق» مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. ابن‌سینا، محمد‌بن‌عبدالله، (۱۳۷۹)، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، مقدمه و تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
3. آشتیانی، سیدجلال‌الدین، (۱۳۷۵)، شرح مقدمه‌ی قیصری، قم: بوستان کتاب.
 
4. جوادی آملی، عبدالله، (۱۳۷۲)، تحریر تمهید القواعد، قم: الزهرا.
 
5. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، (۱۳۸۳)، تعریف و خاستگاه دین، مشهد: آفتاب دانش.
 
6. -------------------- ، (۱۳۸۱)، «معرفی و نقد پوزیتویسم منطقی»، مجله الاهیات و حقوق، شماره‌ی 7 و 8.
7. حلی، حسن‌بن‌یوسف، (۱۴۱۳)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح آیت‌الله حسن‌زاده‌ی آملی، چاپ چهارم، قم: النشر الاسلامی.
 
8. -------------- ، (۱۳۸۴)، جوهر النضید، تصحیح محسن بیدارفر، چاپ پنجم، قم: بیدار.
 
9. ساجدی، ابوالفضل، (۱۳۸۵)، زبان دین و قرآن، قم: مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی.
 
10. شمس، منصور، (۱۳۸۴)، آشنایی با معرفت‌شناسی، تهران: طرح نو.
 
11. شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، (۱۴۰۹)، حقائق الایمان مع رسالتی الاقتصاد و العدالة، تحقیق سیدمهدی رجایی، قم: کتابخانه‌ی آیت‌الله مرعشی نجفی.
 
12. صدر، محمدباقر، (۱۳۹۱ق)، الاسس المنطقیة للاستقراء، بیروت: دارالمعارف.
 
 
13. صدالمتالهین، محمد‌بن‌ابراهیم، (۱۳۶۰)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق سیدجلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوم، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
 
14. -----------------، (۱۳۶۶)، تفسیرالقرآن الکریم، چاپ دوم، قم: بیدار.
 
15. طوسی، خواجه‌نصیرالدین، (۱۳۶۱)، اساس الاقتباس، تصحیح مدرس رضوی، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
 
16. فارابی، ابونصر، (۱۴۰۸)، المنطقیات للفارابی، تحقیق و مقدمه‌ی محمدتقی دانش‌پژوه، قم: کتابخانه‌ی آیت‌الله مرعشی.
 
17. مجتهد شبستری، محمد، (بی تا)، مدرسه، سال 2، شماره‌ی 6، بی نا.
 
18. مصباح، محمدتقی، (۱۳۸۲)، آموزش فلسفه، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
 
19. مظفر، محمدرضا، (۱۳۸۷)، اصول فقه، ترجمه‌ی محسن غرویان و علی شیروانی، چاپ پنجم، قم: دارالفکر.
 
20. مظفر، محمدرضا، (۱۳۷۷)، منطق، تهران: الهام.
 
21. نائس، آرن، (۱۳۵۲)، کارناپ، ترجمه‌ی منوچهر بزرگمهر، بی‌جا: خوارزمی.
 
22. هیک، جان، (۱۳۸۱)، فلسفه‌ی دین، ترجمه‌ی بهزاد سالکی، تهران: الهدی.
 
23. الیزدی، مولی عبدالله‌بن‌شهاب‌الدین الحسین، (۱۴۱۲)، الحاشیة علی تهذیب المنطق، چاپ دوم، قم: موسسة النشر الاسلامی.
 
24. Alston, William, (2005), Religious Language, E.d William J.Wainwright, Oxford : Oxford University Press.
 
25. Engel, Pascal, (1989), The Normal of Truth: An Introduction to the philosophy of Logic, Univercity of Toronto Press.
 
26. Gray ling, A.C, (1977), An Introduction to Philosophical Logic,  Willey: Blackwell.
 
27. Oppy, Graham & Scott, Michael, (2010), Reading Philosophy of Religion, Wiley: Blackwell.
 
28. Pojman, Louis P, (2001), What Can We Know, An Introduction to the Theory Of Knowledge, Second Edition, Canada: Wadsworth.