معناشناسی اوصاف الاهی از دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی و ویلیام پی. آلستون

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه الزهرا(س)

2 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

بحث زبان دین یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین مباحث فلسفه‌ی دین است. از آن جایی که این بحث به معناداری و معناشناسی اوصاف الاهی مربوط می‌شود، برای متدینان، از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ زیرا معقول‌بودن گزاره‌های ناظر به خداوند، در گرو معناداری آن‌هاست. به طور کلی می‌توان گفت در این زمینه، با دو پرسش اساسی مواجهیم:
۱. آیا گزاره‌های ناظر به خداوند معنادارند یا نه؟
۲. در صورت معناداری گزاره‌های مذکور، درک معنای آن‌ها برای انسان‌ ممکن است یا نه؟
در این مقاله آنچه بررسی کرده‌ایم، پاسخ قاضی عبدالجبار معتزلی و ویلیام پی. آلستون به سؤالات بالاست؛ زیرا گرچه آنان به دو فضای فکری و زمانی مختلف تعلق دارند، در باب معناشناسی، اوصاف کمالی مانند علم و قدرت و... و اوصاف فعلی نظیر درک‌کردن، ساختن و...، دیدگاه نزدیکی به یک‌دیگر دارند که از آن، می‌توان با عنوان رویکرد کارکردگروی یاد کرد.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم.
2. الأسدآبادی، القاضی ابی‌الحسن عبدالجبار، (بی‌تا)، المغنی فی أبواب التوحید و العدل، تحقیق محمود محمد الخضیری، بی‌جا: المؤسسه المصریه العامه، الجزء الخامس.
3. ..................................، (بی‌تا)، المغنی فی أبواب التوحید و العدل، قوم نصه ابراهیم الأبیاری، الجمهوریه العربیه المتحده: الاداره العامه للثقافه، الجزء السابع.
4. بدوی، عبدالرحمن، (1971م)، مذاهب الاسلامیین، الجزء الاول، بیروت: دارالعلم للملایین.
5. ..............................، (1374)، تاریخ اندیشه‌های کلامی در اسلام، ج1، ترجمه حسین صابری، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی. 
6. برنان، ماری، (1986 م)، المغنی للامام المتولی، قاهره: بی نا.
7. پترسون و دیگران، (1379)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
8. عبدالجبار بن احمد، (1384 ق)، شرح الاصول الخمسه، تعلیق الامام احمد بن الحسین بن ابی هاشم، القاهره: مکتبه وهبه.
9. علیزمانی، امیرعباس، (1386)، سخن گفتن از خدا، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
10. ...................................، (1381)، خدا، زبان، معنا در آمدی بر فلسفه زبان دینی، قم: آیت عشق.
11. ....................................، (1375)، زبان دین، قم: حوزه علمیه قم.
12. .........................................، (1383)، علم، عقلانیت و دین درآمدی بر کلام جدید، قم: دانشگاه قم.
13. واعظی، احمد، (1375)، «کارکردگرایی و زبان الاهیات»، معرفت، ش 19، صص: 62-63.
14. Alston, William P., (1989), Divine Nature and Human Language, New York: Cornell University Press.