سیمای صبح در آینة قرآن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه گیلان

چکیده

در این مقاله پدیدة صبح با توجه به ظرفیت‌های آن، در سه سطح مورد بررسی و مطالعه قرار می‌گیرد: 
1ـ ظرفیت تاریخی: در این سطح، ظهور و افول اُمت‌های پیشین و علل فروپاشی و تعذیب آن‌ها، در برهة محوری صبح مورد بررسی قرار گرفته است.
2ـ ظرفیت زبانی: در این محور با استناد به آیات و روایات، کارکردِ زبانی صبح با توجه به توانش واژگانی آن، به تصویر کشیده شده است. در این سطح از بررسی، صبح از هویت اسمی خود تخلیه ‌شده، هویتِ «فعلی» یافته و معنای «صیرورت» را افاده می‌کند. صیرورتی‌که با (شدن)‌های متعارف متفاوت است و مفهوم « فرایندِ گذار» از آن برداشت می‌گردد. به عبارت دیگر هر گاه قرآن خواسته است فرایندِ حسی یک دوره تناوب روحی و عاطفی را به مخاطب انتقال دهد از ظرفیتِ «فعلیِ» صبح استفاده کرده است.
3ـ ظرفیت استعاری: در این سطح از بررسی، به این نکته می‌پردازیم که صبح از حیثیت رئالیستی(طبیعت محورانه) و حیثیت ایده آلیستی (ذهن محورانه) و موجودیت پوزیتویستی (تجربه محورانه) خود قالب تهی می‌کند و با قرار گرفتن در منظومة سوگندهای ربّانی، حیثیت استعلایی می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم
2. احمدی، بابک، (1375)، ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز، چاپ سوم.
3. ایتن، یوهانس، (1382)، هنر رنگ، ترجمة عربعلی شروه، تهران: نشر یساولی، چاپ سوم.
4. تروپ فرای، نور، (1363)، تخیل فرهیخته، ترجمة سعید اربابی شیرازی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
5. حافظ، شمس الدین محمد، (1360)، دیوان، تهران: انتشارات انجمن خوشنویسان ایران.
6. حسینی، مالک (مترجم)، (1379)، در باب یقین ویتگنشتاین، تهران: انتشارات هرمس.
7. الخزاعی النیشابوری، حسین بن علی احمد، (ابوالفتوح)، (1378)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، تصحیح دکتر جعفر یاحقی، محمد مهدی ناصح، مشهد: نشر آستان قدس رضوی، چاپ دوم.
8. دایرة المعارف تشیع، (1375)، تهران: نشر شهید سعید محبی.
9. روزنامة جام جم، (1382)، سال چهارم، بهمن، ص: 7.
10. کرسون، اندره، (1364)، فلاسفة بزرگ، ترجمة کاظم اعتمادی، تهران: انتشارات صفی علیشاه، چاپ چهارم.
11. آیه الله مکارم شیرازی، ناصر، (1371)، تفسیر نمونه، قم: دارالکتب الاسلامیه، چاپ دهم.
12. مولوی، جلال الدین محمد، (1371)، مثنوی معنوی، تصحیح دکتر محمد استعلامی، تهران: نشر زوار، چاپ سوم.
13. واعظی، احمد، (1380)، درآمدی بر مبانی هرمونتیک، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، چاپ اول.