تجرد نفس، از مسایلی است که در فلسفه اسلامی بیشتر از کلام مورد توجه بوده است. برخلاف فیلسوفان اسلامی که در این امر اتفاق نظر دارند، در میان متکلمان برخی چون غزالی و راغب، قائل به تجرد نفس‌اند و گروهی آن را انکار می‌کنند. در این مقاله مسأله ماهیت نفس را در آثار مهم کلامی‌مورد مطالعه قرار می‌دهیم.
ابن حزم، الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، بتحقیق د. محمد نصر و عبدالرحمن عمیره، دارالجیل، 1985.
الاشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، بتحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید، الطبعة الثانیة، قاهره: مکتبة النهضة المصریة،1389 ق.
بدوی، عبدالرحمن، تاریخ اندیشه های کلامی‌در اسلام، ج اول، ترجمه حسین صابری، مشهد : انتشارات آستان قدس رضوی، 1374.
تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، تحقیق و تعلیق مع مقدمة فی علم الکلام : عبدالرحمان عمیره, الجزء الثالث، قم: منشورات الشریف الرضی،1370.
توحیدی، ابو حیان، المقابسات، حققه و قدم له : محمد توفیق حسین، تهران : مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم، 1366.
حسن زاده آملی، حسن ، اتحاد عاقل به معقول، تهران انتشارات حکمت، 1366.
عیون مسائل نفس و شرح آن، ج اول، ترجمه ابراهیم احمدیان و سید مصطفی بابایی، قم : انتشارات قیام، قم، 1380.
حلی، جمال الدین ابو منصور حسن بن مطهر، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، صححه و قدم له و علق علیه : حسن حسن زاده الاملی، قم : موسسة النشر الاسلامی،1407 ق.
رازی، فخرالدین محمد بن عمر، البراهین علم کلام، مقدمه و تصحیح سید محمد باقر سبزواری، تهران : انتشارات دانشگاه تهران، 1341.
تفسیر الفخر الرازی المشتهر بالتفسیر الکبیر و مفاتیح الغیب، قدم له خلیل محی الدین المیس، بیروت : دارالفکر، 1415 ه / 1995 م.
)