نقد آرای هیوم در"انکار مابعدالطبیعه"

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه رازی

چکیده

ظاهراً هیوم اولین کسی است که مابعدالطبیعه را به گونه‌ای مستدل انکارکرده است. روش وی در انکار مابعدالطبیعه بدین ترتیب است که ابتدا کلیه علوم را به دو قسم: "نسبت بین تصورات" (ریاضیات و منطق) و"امور واقع" (علوم تجربی) تقسیم می‌کند، سپس هرچه را در دایره این دو نگنجد، بی معنی اعلام می‌نماید. تلاش این مقاله بر آن است که آرای هیوم را در مقابله با مابعدالطبیعه تبیین کند، سپس نشان دهد که آن گونه که گمان می‌رود نظریة "منشأ تصورات" مبنایی‌ترین نظریه در فلسفة او نیست، بلکه "روند تشکیل علم" بر نظریة یاد شده و سایر نظریاتِ او تقدمی‌مبنایی دارد. پس از آن می‌کوشد تا نشان دهد که هیوم با توجه به اصالت تجربه‌ای که آن را مبنای فلسفه خود قرارداده است، نمی‌تواند مابعدالطبیعه را انکار نماید؛ چرا که بر اساس مبانی مورد قبولِ خودش دچار تناقضِ غیرقابل حلی می‌شود که وی را وادار می‌نماید از انکار مابعدالطبیعه دست بردارد.                        

کلیدواژه‌ها


1. پاپکین، ریچارد اچ و اوروم، استرول، (1375)، متافیزیک و فلسفه معاصر، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم و مطالعات فرهنگی.  
2. پوپر، کارل ریموند، (1372)، واقعیگری و هدف علم، ترجمه احمد آرام، تهران: انتشارات سروش.
3. حکاک، سید محمد، (1380)،‌ تحقیق در آرای معرفتی هیوم، تهران: انتشارات مشکوة.
4. راسل، برتراند، (1351)، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه نجف دریابندری، تهران: انتشارات شرکت سهامی ‌کتاب‌های جیبی. 
5. کاپلستون، فردریک، (1375)، تاریخ فلسفه، ج: 5، تهران: انتشارات علمی ‌و فرهنگی  و سروش. 
6. ‌هارتناک، یوستوس، (1378)، نظریه معرفت در فلسفه کانت، ترجمه غلامعلی حداد عادل، تهران: انتشارات فکر روز.    
 
7. Hume, David, (1992), “A Treatise of Human Nature”, Edited with an analytical index by L.A. SELBY -BIGGE , Second Edition, (Eighth Impression), Oxford at the Clarendon Press, Printed in Hong Kong.
8. Hume, David, (1992), “Enquiries Concerning Human Understanding and Concerning the Principles of Morals,” Introduction and Analytical Index by L.A. SELBY–BIGGE, Third Edition, Twelfth impression, Clarendon Press, Oxford, London.
9- Twenyman, Stanly, (1995), “David Hume Critical Assessments”, First Published by Routledge 11 New Fetter Lane London, EC4P,4EE.