شهودگروی اخلاقی قاضی عبدالجبار معتزلی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد بندرعباس

چکیده

شهودگروی اخلاقی مکتبی در فلسفه‌ی اخلاق است که در قرن بیستم ظهور یافت و نظرهای بسیاری را به خود جلب نمود. آرای متفکران این مکتب را می‌توان به سه مدعای اصلی عینیت حقایق اخلاقی، وجود مفاهیم و گزاره‌های اخلاقی پایه و شرط بودن بلوغ عقلی برای فهم بداهت حقایق پایه‌ی اخلاقی فروکاست. قاضی عبدالجبار همدانی، متکلم و فقیه بزرگ معتزلی، در جای جای کتب کلامی خود، مباحثی فرااخلاقی را مطرح کرده که بسیار با نظرهای شهودگرایان اخلاقی مشابهت دارد. سعی ما بر این است که اعتقاد وی به سه اصل اساسی شهودگروی را نشان دهیم.   

کلیدواژه‌ها


 
1. ابن سینا، (1375)، الاشارت و التنبیهات، جلد اول، قم: دارالبلاغه.
2. ادواردز، پل، (1378)، فلسفه‌ی اخلاق، ترجمه‌ی انشاءالله رحمتی، تهران: مؤسسه‌ی فرهنگی انتشاراتی تبیان.
3. ارسطو، (1378)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه‌ی محمدحسن لطفی،‌ تهران: طرح نو.
4. امام الحرمین جوینی، (1950 م)، کتاب الارشاد، ‌مصر: ‌جماعة الازهر للنشر و التألیف.
5. خزائلی، ‌محمد، (1363)، خودآموز حکمت مشاء،‌ ترجمه‌ی مقاصد الفلسفه‌ی غزالی،‌ چاپ دوم،‌ تهران: انتشارت امیرکبیر.
 6. صانعی دره‌بیدی، منوچهر، ‌(1377)، فلسفه‌ی اخلاق و مبانی رفتار،‌ تهران: ‌انتشارات سروش.
7. طباطبایی،‌ محمدحسین، (بی تا)،‌ اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی: مرتضی مطهری، قم: ‌دفتر انتشارات اسلامی.
8 . فاضل تونی، محمدحسین، ‌(1360)، منطق ( تقریرات)، تهران، انتشارات مولی.
9. فرانکنا، ویلیام .کی، (1376)، فلسفه‌ی اخلاق، ترجمه‌ی هادی صادقی، قم: طه.
10. قاضی عبدالجبار، ابن الحسن اسد آبادی، ( بی تا)، شرح الاصول الخمسه، قاهره: مکتبة الوهبة.
11. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (بی تا)، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، جلدهای 1/6 و 14 و 17، مصر: بی ناشر.
12. کاپلستون، فردریک، ‌(1376)، تاریخ فلسفه، جلد 8، ترجمه‌ی بهاالدین خرمشاهی،‌ تهران: انتشارات علمی فرهنگی سروش.
13. گنسلر، هری. جی، (1385)، درآمدی جدید به فلسفه‌ی اخلاق، برگردان حمیده بحرینی، ویراستار: مصطفی ملکیان، تهران: نشر آسمان خیال.
14. ملکیان، مصطفی، (1371)، جزوه‌ی فلسفه‌ی اخلاق، ‌تدریس‌شده در دانشگاه تهران.
15. مظفر، محمدرضا، (1375)، المنطق، قم:‌ انتشارات فیروزآبادی.
16. مور، جورج ادوارد، (1362)، اخلاق، ترجمه‌ی اسماعیل سعادت، تهران:‌ انتشارات علمی و فرهنگی‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌.
17. وارنوک، ج، (1368)، فلسفه‌ی اخلاق در قرن حاضر، ترجمه و تعلیقات: صادق ا. لاریجانی، تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
18. وارنوک، مری، (1380)، فلسفه‌ی اخلاق در قرن بیستم، ترجمه و تحشیه: ابوالقاسم فنایی، قم: بوستان کتاب.
19. Hourani, George. F., (1971),  Islamic Rationalism, London, Clarendon Press.
20. Pojman, Luis, (1998), Ethics Discovering Right and Wrong, United States of America: Wadsworth Publishing Company.
21. Sayre, Geoffrey, Cord, MC, (1998), Essays on Moral Realism, London: Cornell University Press.
22. Ross, David, (2003), Foundation of Ethics, New York: Oxford University Press.
23. ________,(2002), The Right and the Good, Edited by Philip Stratton – lake, New York: Oxford University Press.