صوری سازی در منطق گزاره ها و نقش ثوابت منطقی در آن

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تربیت مدرس

2 کارشناس ارشد فلسفه دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

یکی از مباحث بنیادین فلسفه‌ی منطقْ صوری‌سازی است که تأمل در چیستی و چگونگی آن تلاش‌های منطق‌دانان را در سطح وسیعی متوجه خود ساخته است. صوری‌سازی را می‌توان به معنای تحلیل قضایا و استدلالات با توجه به صورت آن‌ها و بدون لحاظ کردن محتوای آن‌ها با هدف آشکار ساختن ساختار منطقی جملات دانست. فرگه، بنیان‌گذار منطق جدید، با الهام از مفهوم تابع و متغیر در ریاضی و تمایز میان مفهوم و شئ، قضایا را به دو بخش اسمی و محمولی تحلیل کرد که همین امر مبنای صوری‌سازی در منطق جدید می‌باشد. اما آن‌چه سمت و سوی صوری‌سازی را مشخص می‌کند، مسأله‌ی اعتبار است، چراکه حفظ اعتبار ضامن صحت نحوه‌ی صوری‌سازی است. ثوابت منطقی عنصرهای بنیادین ساخت‌های منطقی‌اند که در صوری‌سازی اهمیت فوق‌العاده‌ای دارند. اما منطق‌دانان برای تعیین آن‌ها ملاک‌های مختلفی ارائه داده‌اند که پذیرفتن هرکدام موجب تغییر در نحوه‌ی صوری کردن گزاره‌ها در منطق می‌شود. ما در این مقاله نشان خواهیم داد که نظام‌های منطقی مختلف می‌توانند معیارهای مختلفی برای ثوابت منطقی داشته باشند؛ هم‌چنین انتخاب یک معیار متأثر است از این‌که آیا می‌خواهیم ثابت منطقی جدیدی به نظام موجود بیافزاییم یا در مقام تأسیس یک نظام هستیم.

کلیدواژه‌ها


 
1. رازی، فخرالدین، (1381)، منطق الملخص، تقدیم، تحقیق و تعلیق احد فرامرز قراملکی و اصغرنژاد، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
2. رید، استیون، (1385)، فلسفه‌ی منطق ربط، ترجمه‌ی اسدالله فلاحی، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
3. مصاحب، غلامحسین، (1366)، مدخل منطق صورت، چاپ دوم، تهران: انتشارات حکمت.
4. موحد، ضیاء، (1374)، واژه‌نامه‌ی توصیفی منطق، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
5. موحد، ضیاء، (1379درآمدی بر منطق جدید، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
6. نبوی، لطف الله، (1377)، مبانی منطق جدید، تهران: انتشارات سمت.
7. هاک، سوزان، (1382فلسفه‌ی منطق، ترجمه‌ی سید محمدعلی حجتی، قم: انتشارات طه.    
8. Baldwin, J. M., (1925), Dictionary of Philosophy, New York: Macmillan Publishing.
9. Belnap, N. D., (1962), "Tonk, Plonk and Plink", pp.132-137. In: Philosophical Logic, ed. Strawson, P.F. Oxford.
10. Kuhn, Steven T., (1981), "Logical Expressions, Constants, and Operator Logic", The Journal of Philosophy, Vol. 78, No. 9.
11. Long, P., Logic, (2001),  Form and Grammar, London: Rutledge.
12. McCarthy, T., (1981), "The Idea of Logical Constant", The Journal of Philosophy, Vol. 78, No. 9, 1981.
13. Peacock, C., (1976), "What is a Logical Constant?" , The Journal of Philosophy, Vol. 23, No. 9.
14. Prior, A.N., (1960), "The Meaning of Logical Connectives", Analysis, Vol. 21, pp. 38-39.
 15. Prior, A.N., (1964), "Conjunction and Contonktion Revisited", Analysis, Vol. 21. pp. 191-194.
16. Sainsbury, M., (2001), Logical Forms: an Introduction to Philosophical Logic, Cambridge: Blackwell Publishers.