روی کردهای مختلف به مسأله ی شر و حل این مسأله به کمک عشق الاهی در جهان بینی مولانا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران

2 استاد دانشگاه شیراز

چکیده

کی از مهم‌ترین مسایل فلسفی و کلامی مسأله‌ی شرور است. در گذشته این مسأله در مقابل صفت عدالت خدا مطرح می‌شد و سعی می‌کردند که به آن پاسخ دهند. اما در سده‌های اخیر برخی از متفکران وجود خداوند را به دلیل مشکل شرور انکارکرده‌اند. از گذشته تاکنون پاسخ‌های گوناگونی برای آن ارائه شده است، برای مثال نسبی بودن شرور، عدمی بودن شرور و ... اما تمام این پاسخ‌ها در اقناع بشر ناتوان بوده‌اند. مولانا به کمک عشق الاهی و رابطه‌ی عاشقانه دوسویه میان خداوند و بشر این مسأله را به خوبی حل کرده است. زیرا در رابطه‌ی عاشقانه، عاشق تمام افعال و آثار معشوق را زیبا می‌بیند هر چند ظاهراً این چنین نباشد؛ از سوی دیگر خداوند که عاشق بشر است او را گرفتار شر می‌کند، زیرا برای تکامل او ضروری است.

کلیدواژه‌ها


منابع
1. قرآن کریم
2. ابن سینا، حسین ابن عبدالله، (1363)، الشفاء (الاهیات)، با مقدمه و تحقیق ابراهیم مذکور، ج 1، تهران: ناصر خسرو. 
3. ــــــــــــــــــــــــــ ، (1385)، الاهیات نجات، ترجمه و شرح سید یحیی یثربی، قم: بوستان کتاب.
4. اسلامی، حسن، (1385)، «مثنوی و مسأله‌ی رنج انسانی»، ماهنامه‌ی معارف، ش 38.
5. اکبر زاده، حوران، (1383)، «مسأله‌ی شر از نظر جی. ال. مکی و فلاسفه‌ی اسلامی»، مشکوه النور، ش 34 و 35.
6. ایمان پور، منصور، (1385)، «کاملیت جهان موجود و مسأله‌ی شر در اندیشه‌ی ابن سینا و ملاصدرا»، تبریز، دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی، ش 199.
7. بهشتی، احمد، (1386)، تجرید (شرح نمط هفتم از کتاب الاشارات و التنبیهات)، قم: بوستان کتاب.
8. پترسون، مایکل و دیگران، (1376)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه‌ی احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، ج 1، تهران: طرح نو.
9. پلانیتنجا، الوین، (1376)، فلسفه دین (خدا اختیار و شر)،ترجمه‌ی محمد سعیدی‌مهر، قم: مؤسسه‌ی فرهنگی طه.
10. تبار صفر، صفدر، (1384)، «مسأله‌ی شر»، معرفت، ش 88.
11. جان نثاری، محبوبه، (29 دی 1387)، «مسأله‌ی شر از نظر جان هیک، خلأ خیر مطلق در جهان اضداد»، تهران: روزنامه‌ی جام جم.
12. جعفری، محمدتقی، (1366)، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال الدین محمد بلخی، ج 8 و 12، تهران: انتشارات اسلامی.
13. جوادی آملی، عبدالله، (1375)، رحیق مختوم، ج 1، قم: مرکز نشر اسراء.
14. جی. وین رایت، ویلیام، (1373)، «مسأله‌ی شر»، ترجمه‌ی ابراهیم سلطانی،کیان، ش 17.
15. حلی، جمال الدین، (1388)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ترجمه‌ی علی شیروانی. ج 1، تهران: انتشارات دارالعلم.
16. راغب اصفهانی، حسین ابن محمد، (1384)،مفردات الفاظ القرآن، قم: انتشارات ذوی القربی.
17. رضایی، عبدالکریم، (1383)، «بازکاوی نظریه نیستی انگاری شر»، مشهد: الاهیات و حقوق، ش 7 و 8.
18. سبحانی تبریزی، جعفر، (1411ه. ق)، المحاضرات فی الالاهیات، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
19. سعیدی مهر، محمد، (1376)، «دادورزی و تقریری نو از مسالاهی شر»، نقد و نظر، ش 10.
20. سنایی، محمود ابن احمد، (1387)، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران: مؤسسه‌ی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
21. سهروردی، شیخ شهاب الدین یحیی، (1383)، حکمه الاشراق، ترجمه‌ی دکتر سید جعفر سجادی، تهران: دانشگاه تهران.
22. شهیدی، جعفر، (1373)، شرح مثنوی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
23. صادقی، هادی، (1374)، «شر ستیزی»، کیان، ش 26.
24. صدرالمتألهین شیرازی، ملاصدرا، (1383)، ترجمه‌ی اسفار، ج 1 و 7، ترجمه‌ی محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
25. ــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1383)، ترجمه‌ی شرح اصول کافی، کتاب عقل و جهل، ترجمه‌ی محمد خواجوی، تهران: نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
26. طباطبایی، محمدحسین، (1350)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج: 5، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
27. طوسی، خواجه نصیرالدین، (1386)، شرح الاشارات و التنبیهات، ج 3، قم: مؤسسه‌‌ی بوستان کتاب.
28. عابدی شاهرودی، علی، (1372)، «نظریه نیستی انگارانه شر»، کیهان اندیشه، ش 49.
29. قدردان قراملکی، محمد حسن، (1377)، خدا و مسأله شر، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه‌ی قم.
30. ـــــــــــــــــــــــــ،(1376)، «مسأله‌ی شر از دیدگاه متکلمان»، نامه‌ی مفید، ش11.
31. ـــــــــــــــــــــــــــ ، (1376)، «مسأله‌ی شر ادراکی در حکمت متعالیه»، نامه‌ی مفید، ش 9.
32. قراگزلو، محمد، (1377)، «خیر و شر در حکمت متعالیه»، خرد نامه صدرا، ش 12.
33. کاپلستون، فردریک چارلز، (1386)، تاریخ فلسفه، ترجمه‌ی غلامرضا اعوانی، ج 4، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
34. کالین، ابراهیم، (1385)، «چرا حیوانات یک‌دیگر را می‌خورند؟ نظر ملاصدرا درباره‌ی بهترین جهان ممکن»، مکتب ملاصدرا و فلسفه‌های غربی، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
35. کریمی، سودابه، (1384)، بانگ آب(دریچه‌ای به جهان‌نگری مولانا)، تهران: نشر شور.
36. مصباح یزدی، محمد تقی، (1379)، آموزش فلسفه، ج 2، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
37. مطهری، مرتضی، (1384)، عدل الاهی، تهران: انتشارات صدرا.
38. مک کورد آدامز، ماریلین، (1380)، «مشکل شر»، ترجمه‌ی ناهید حجازی، نامه‌ی فلسفه، ش 11.
39. مولوی، جلال الدین محمد ابن محمد، (1378)، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد نیکلسون، تهران: ققنوس.
40. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1375)، کلیات شمس، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: نشر راد.
41. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1358)، فیه ما فیه، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
42. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (1372)، فیه ما فیه، ویرایش جعفر مدرس صادقی، تهران: مرکز نشر.
43. نصری، عبدالله، (1386)، فلسفه‌ی آفرینش، قم: دفتر نشر معارف.
44. هیک، جان، (1372)، فلسفه دین، ترجمه‌ی بهرام راد، تهران: انتشارات بین المللی الهدی.
45. Brummer, Vincent, (1991), The Model of Love, United States:
Cambridge University Perss.
46. Routledge, John Kekes, (1998), Encyclopedia of Philosophy, United States: Oxford University Press.
47. Plotinus, Enneads, (1962), Essential Plotinus: tr, Stephen Mackenna, London: Faber and Faber.