دیدگاه ملاصدرا درباره ی عصمت انبیا از گناه

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه امام صادق

2 کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه امام صادق

چکیده

عصمت انبیا از گناه از جمله مسایلی است که ملاصدرا به آن توجه نموده است. او بیش‌تر مطالب خود را درباره‌ی عصمت در تفسیری که بر آیات قرآن دارد آورده است. ملاصدرا در تعریف عصمت، بیانات متفاوتی دارد که به رغم اختلافات ظاهری، می­توان همه‌ی آن‌ها را به یک تعریف ارجاع داد. غالباً او تعاریف خود را نه به صورت کاملاً مستقل، بلکه در لابه‌لای بیان ادله‌ی عصمت و هنگام تأویل آیات مربوط آورده است. ملاصدرا در مورد حیطه‌ی زمانی عصمت، معتقد به عصمت انبیا قبل و بعد از نبوت است.او انبیا را از کفر و شرک و از گناهانی که منافی تبلیغ و رسالت است مطلقاً ـ چه سهواً و چه عمداً ـ معصوم می­داند. ملاصدرا دلایل موجود بر نفی کبیره‌ی سهوی قبل از بعثت و صغیره‌ی عمدی غیر نفرت‌آور و عدم جواز نسیان را کافی نمی­داندو وجه ناکافی بودن برخی از این ادله را نیز بیان می­کند. او برای اثبات ضرورت عصمت انبیا، ده دلیل اقامه می‌کند. این استدلال‌ها مبتنی بر مقدمه‌ای شرعی بوده و ملاصدرا در بیان آن‌ها از فخرالدین رازی متأثر است. در مورد چگونگی حصول عصمت، او عصمت را یک عطیه‌ی الاهی و مقام خدادادی می­داند که نوع بشر به نفسه نمی‌تواند به این مقام برسد، مگر با نصرت و تأیید الاهی. روش ملاصدرا در تفسیر آیات مورد تمسک مخالفان عصمت،حمل این آیات بر ترک اولی است.

کلیدواژه‌ها


۱. قرآن کریم
۲. الرازى، فخرالدین ابوعبدالله محمد بن عمر، (1406 ق)، عصمه الانبیا، مطبعة الشهید، قم: منشورات النجفی.
۳. ـــــــــــــــــــــــ، (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
۴. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم، (1354)، المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
۵. ـــــــــــــــــــــــ، (1366)، تفسیر القرآن الکریم، قم: انتشارات بیدار.
۶. ــــــــــــــــــــــــ، (1381)، کسر الاصنام الجاهلیه، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
۷. ــــــــــــــــــــــــ، (1422 ق)، شرح الهدایه الاثیریه، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
۸. ــــــــــــــــــــــــ، (1981م)، الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث.
۹. ــــــــــــــــــــــــ، (1302)، «اکسیر العارفین»‏، در مجموعه الرسائل التسعه، تهران(بی‌نا).
۱۰. طباطبایی، محمد حسین، (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم‏.
۱۱. علم الهدی، الشریف المرتضى، (1409 ق)، تنزیه الأنبیاء، بیروت: دار الأضواء.
۱۲. هوشنگی، حسین، احمدی دارانی، احمد رضا، (1389)، «دین و حسن و قبح در اندیشه‌ی ملاصدرا»، نامه‌ی حکمت، بهار و تابستان 1389.