جستاری در مقایسه‌ی میان ادله‌ی بقا و خلود نفس نزد افلاطون و متفکران مسلمان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر حوزه و دانشگاه

2 استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

چکیده

یکی از مباحث مهم در فلسفه‌ی افلاطون، مسأله‌ی بقا و خلود نفس است. افلاطون از طرفداران نظریه‌ی اصالت روح است که در مقابلِ مادی‌مذهبان و نیز قائلان به شبه‌پدیدارانگاریِ نفس قرار می‌گیرد. افلاطون درباره‌ی بقا و خلود نفس، استدلال­‌های متعددی اقامه می‌کند. در آثار متفکران اسلامی نیز درباره‌ی بقا و جاودانگی نفس، ادله‌ی گوناگونی ارائه شده است. این نوشتار به منظور مقایسه­ میان ادله‌ی افلاطون در این‌باره و استدلال‌هایی که از سوی متفکران مسلمان عنوان می‌شود سامان می‌گیرد، تا از این ره‌گذر، تأثیرپذیری یا تأثیرناپذیریِ متفکران اسلامی از افلاطون در این‌باره روشن شود.

کلیدواژه‌ها


1. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، (1375)، الاشارات و التنبیهات مع الشرح للمحقق الطوسی و شرح الشرح لقطب ‌الدین الرازی، ج: 3، قم: نشرالبلاغه.
2. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، (1375)، النفس من کتاب الشفاء، تحقیق: آیت الله حسن‌زاده آملی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
3. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، (1363)، المبدأ و المعاد، مصحح: عبدالله نورانی، تهران: بی‌نا.
4. ابن‌عربی، محمد بن عبدالله، (۱۹۶۹ م)، البلغه فی الحکمه، التحقیق: الدکتور نهاد ککلیک، استامبول: بی‌نا.
5. افلاطون، (1386)، ‌پنج رساله، ترجمه­‌ی محمود صناعی، تهران: انتشارات هرمس.
6. افلاطون، (1380)، دوره‌ی آثار افلاطون، ج: 4، ترجمه‌ی محمد حسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
7. اکریل، جی.ال.، (1380)، ارسطوی فیلسوف، تهران: انتشارات حکمت.
8. بورمان، کارل، (1387)، افلاطون، ‌ترجمه‌ی محمدحسن لطفی، تهران: ‌انتشارات طرح نو.
9. تیلور، ‌ریچارد، (1379)، مابعد الطبیعه، ترجمه‌ی محمد جواد رضایی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
10. چایدستر، دیوید، (1380)، شور جاودانگی، ترجمه‌ی غلامحسین توکلی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
11. حسن‌زاده آملی، حسن، (1379)، سرح العیون فی شرح العیون، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
12. سبزواری، ملاهادی، (۱۳۵۱)، اسرار الحکم، مصحح: ابراهیم میانجی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
13. سهروردی، شهاب الدین یحیی، (1372)، «کتاب التلویحات»، مجموعه‌ مصنفات، ج: 1،  تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
14. سهروردی، شهاب الدین یحیی، (1372)، «کتاب حکمه ­الاشراق»، مجموعه‌ مصنفات، ج: 2، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
15. سهروردی، شهاب الدین یحیی، (1372)، «کتاب المشارع و المطارحات»، مجموعه‌ مصنفات، ج: 1، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
16. صدر الدین الشیرازی، محمد ابن ابراهیم، (1981م)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلی، ج: 8، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
17. صدرالدین الشیرازی، محمد ابن ابراهیم، (1381)، المبدأ و المعاد، ج: 2، اشراف: استاد سید محمد خامنه­ای، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
18. طوسی، خواجه نصیرالدین، (1375)، در [ابن سینا، الاشارات و التنبیهات مع الشرح للمحقق الطوسی و شرح الشرح لقطب‌الدین الرازی، ج: 3، النمط السابع، قم: نشرالبلاغه].
 19. فخررازی، محمد بن‌ محمد، (1410ق.)، المباحث ‌المشرقیه، ج: 2، التحقیق: محمد المعتصم بالله البغدادی، بیروت: دار الکتب العربی.
20. فخر رازی، محمد بن ‌محمد، ( 1407ق.)، المطالب العالیه من العلم الالهی، ج: 7، التحقیق: دکتر احمد حجازی سقاء، بیروت: دارالکتب العربی.
21. قطب ‌الدین شیرازی، محمود بن مسعود، (بی‌تا)، شرح حکمه الاشراق، قم: بیدار.
22. کاپلستون، فردریک، (1386)، تاریخ فلسفه، ج: 1، ترجمه‌ی سید جلال الدین مجتبوی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
23. کرم، یوسف، ( 1965م )، تاریخ الفلسفه الاوربیه فی العصر الوسیط، مصر: دارالمعارف.
24. گاتری، دبلیو. کی. سی.، (1377)، افلاطون، ج: 14، ترجمه‌ی حسن فتحی، تهران: فکر روز.
25. مک اینتایر، السدیر، ‌(1379)، تاریخچه فلسفه‌ی اخلاق، ترجمه‌ی انشاءالله رحمتی، تهران: ‌انتشارات حکمت.
26. مرحبا، محمد عبدالرحمن، (1414ق.)، تاریخ الفلسفه الیونانیه، بیروت: مؤسسه عزالدین.
27. ملکیان، مصطفی، تاریخ فلسفه غرب (جزوه)، ج: 1، قم: دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.
28. هیوم و دیگران، (1380)، مرگ و جاودانگی، مقالاتی از هیوم، راسل، فلو، افلاطون، هیک و اولن (همراه با نقدی گذرا) ترجمه‌ی سیدمحسن رضازاده، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
29. Flew, Antony, (1996), "Immortality", The Encyclopedia of Philosophy, ed. Paul Edwards, Vol. 3 and 4, Macmillan.
30. Miller, Fred D., (1998), "Plato on the Parts of the Soul", Plato, Critical Assessments, ed. Nicholas D.Smith, Vol.3, London: Routhege.
31. Schofield, Malcolm, (1998), "Plato", Encyclopedia of Philosophy, Version 1.0, London: Routledge.